Τεχνητή Νοημοσύνη στο Institut Polytechnique de Paris, Ιατρική στο Imperial College, Νέες Τεχνολογίες στο King’s College, Ιατρική ακριβείας στο Columbia ή Φαρμακευτική στο Bristol University. Μέχρι πρότινος, ένα Μάστερ για αρκετούς Έλληνες φοιτητές στα κορυφαία ανώτατα εκπαιδευτικά Ιδρύματα του εξωτερικού, ήταν … «άπιαστο όνειρο».
Οι πρόσφατες ανακοινώσεις του υπουργείου Παιδείας, ωστόσο, σχετικά με τη χρηματοδότηση κοινών μεταπτυχιακών προγραμμάτων μεταξύ ξένων και ελληνικών πανεπιστημίων, έρχονται να αυξήσουν τις ακαδημαϊκές ευκαιρίες στη χώρα μας: 132 προτάσεις συνολικά κατατέθηκαν από τα ελληνικά πανεπιστήμια, με τις 59 εξ αυτών να συμπεριλαμβάνονται σε ενδεικτική λίστα του υπουργείου και να αφορούν σε συνεργασία με 50 πανεπιστήμια στην Ευρώπη, στην Αμερική – ακόμη και στην Ωκεανία!
Την πλειοψηφία των προτάσεων συγκεντρώνει το πανεπιστήμιο Columbia ενώ «πρωταθλητής» μεταξύ των ελληνικών ΑΕΙ αναδεικνύεται το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, αφού στη συγκεκριμένη λίστα συμπεριλαμβάνονται εννέα προτάσεις του για κοινά μεταπτυχιακά. Αν και την τελική αξιολόγηση θα κάνει η Εθνική Αρχή Ανώτατης Εκπαίδευσης (ΕΘΑΑΕ), δύσκολα θα περίμενε κανείς να «κλείσει την πόρτα» σε πανεπιστήμια με το βεληνεκές του Γέηλ ή του Χάρβαρντ.
Η χρηματοδότηση του έργου «Πανεπιστήμια Αριστείας» από το υπουργείο Παιδείας ανέρχεται στα 62 εκατομμύρια ευρώ και προέρχεται από το Ταμείο Ανάκαμψης. Όπως δε ανακοίνωσε ο απελθών υπουργός Κυριάκος Πιερρακάκης, το πρόγραμμα ενισχύθηκε με 20 επιπλέον εκατομμύρια ευρώ.
Το προβλεπόμενο πλαίσιο του έργου, στοχεύει στην «οργάνωση κοινών μεταπτυχιακών προγραμμάτων σπουδών (joint master ή dual master) με διακεκριμένα ξένα πανεπιστήμια σε αντικείμενα, που δεν είναι σήμερα διαθέσιμα και στη δημιουργία νέων επιστημονικών κατευθύνσεων, που θα είναι πλέον στη διάθεση των υποψηφίων».
Στο protothema μιλούν Πρυτάνεις Ελληνικών Πανεπιστημίων, αποτυπώνοντας το χάρτη των συμπράξεων με ξένα πανεπιστήμια για κοινά μεταπτυχιακά προγράμματα σπουδών.
Ενισχύοντας την ακαδημαϊκή εξωστρέφεια
Η διασύνδεση των ελληνικών πανεπιστημίων με διεθνείς ακαδημαϊκούς εταίρους αποτελεί μονόδρομο πλέον για την ακαδημαϊκή αριστεία, την έρευνα και την καινοτομία μέσω των κοινών μεταπτυχιακών προγραμμάτων. Οι Ηνωμένες Πολιτείες πρωτοστατούν στη λίστα των προτάσεων συνεργασίας, που παρουσιάστηκαν: Harvard, Yale, Columbia, Purdue, Delaware, Boston, George Mason, Texas A&M. Παράλληλα, σημαντικό ρόλο στο πρόγραμμα αναμένεται να διαδραματίσει και η Ευρώπη με το Institut Polytechnique de Paris, το Heidelberg University, το ETH Zurich αλλά και η Μ.Βρετανία – Imperial, King’s College, Bristol, Leicester.
Σε τοπικό επίπεδο, τα ελληνικά πανεπιστήμια, που ηγούνται των πρωτοβουλιών για διεθνείς συμπράξεις, είναι το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο με 9 προτάσεις στην προεγκεκριμένη λίστα του υπουργείου Παιδείας (από τις 15, που είχε συνολικά), το Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών και το Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης με πέντε προτάσεις έκαστο ενώ ακολουθεί το Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών με τέσσερις.
Αναφορικά με τους δημοφιλέστερους επιστημονικούς τομείς, από τις προτάσεις για κοινά μεταπτυχιακά αναδεικνύεται ένα ευρύ φάσμα θεματικών περιοχών. Ειδικότερα, στο χώρο της Ιατρικής και των Βιοεπιστημών, οι προτεινόμενες συνεργασίες αφορούν στον τομέα της ιατρικής ακριβείας, της ψυχικής υγείας και της βιοϊατρικής έρευνας. Στο πεδίο της Τεχνητής Νοημοσύνης και της Ψηφιακής Καινοτομίας, συμπεριλαμβάνονται προγράμματα, που επικεντρώνονται σε AI, ανάλυση δεδομένων και ρομποτική. Στην επιστημονική περιοχή για το Περιβάλλον και τη Βιώσιμη Ανάπτυξη, οι προτάσεις των μεταπτυχιακών κινούνται γύρω από ενεργειακά συστήματα, πράσινη μετάβαση και βιώσιμες τεχνολογίες. Όσο για τον τομέα των Οικονομικών και της Επιχειρηματικότητας, αναδύονται πεδία όπως βιώσιμη επιχειρηματική ανάπτυξη, λογιστική και ανάλυση δεδομένων.
Πώς προέκυψαν οι προτάσεις για τα κοινά μεταπτυχιακά προγράμματα
Οι προτάσεις για τα κοινά μεταπτυχιακά προγράμματα μεταξύ ξένων και ελληνικών πανεπιστημίων δεν έγιναν τυχαία. Βασίζονται σε ακαδημαϊκές σχέσεις, που προϋπήρχαν αλλά και στην ανάγκη για καινοτόμα αντικείμενα σπουδών, τα οποία θα λειτουργήσουν υπέρ της ανταγωνιστικότητας των ελληνικών πανεπιστημίων στη διεθνή σκηνή. «Για να ενισχυθεί η θέση μας στις παγκόσμιες κατατάξεις, πρέπει να εμπλουτίσουμε και να ενισχύσουμε τα προγράμματά μας. Η διεθνοποίηση των ελληνικών πανεπιστημίων είναι αναγκαία», τονίζει ο Πρύτανης του Εθνικού Μετσοβίου Πολυτεχνείου, Ιωάννης Χατζηγεωργίου.
Η Πρύτανις του Παντείου Πανεπιστημίου, Χριστίνα Κουλούρη επισημαίνει πως «οι συνεργασίες δεν ξεκινούν από το μηδέν. Έχουμε ήδη υπογράψει μνημόνια συνεργασίας με ξένα πανεπιστήμια, τα οποία προέβλεπαν τη δυνατότητα κοινών μεταπτυχιακών. Ειδικά με το Columbia, έχουμε συνεργασία από το 2019, ενώ ήδη διδάσκονται κοινά μαθήματα. Τα ξένα πανεπιστήμια σέβονται τους Έλληνες συναδέλφους και το Ελληνικό Πανεπιστήμιο». Όπως προσθέτει δε η ίδια, «της υποβολής των προτάσεων, προηγήθηκε προσωπική επικοινωνία με τον διευθυντή της Σχολής μεταπτυχιακών σπουδών του Κολούμπια, έπρεπε να έχει εξασφαλιστεί από την πλευρά τους το commitment (δέσμευση) ότι θα προχωρήσουμε στην υλοποίηση των συγκεκριμένων προγραμμάτων. Να σημειωθεί, ότι από την πλευρά τους υπήρξε μεγάλος ενθουσιασμός!». Πράγματι, όπως σημειώνει ο Πρύτανης του Πανεπιστημίου Κρήτης, Γιώργος Κοντάκης, «οι περισσότερες συνεργασίες ξεκίνησαν μέσω ερευνητικών προγραμμάτων και προσωπικών επαφών με καθηγητές από κορυφαία ιδρύματα».
Ο στόχος είναι να δημιουργηθούν καινοτόμα προγράμματα σπουδών, τα οποία δεν υπάρχουν ακόμα στην Ελλάδα. «Οι προτάσεις για τα μεταπτυχιακά προγράμματα είναι μια πρώτη δήλωση συνεργασίας. Η χρηματοδότηση, που λάβαμε θα επιτρέψει την ωρίμανσή τους, δηλαδή στο να δημιουργηθούν οι προϋποθέσεις ώστε να ξεκινήσουν επίσημα από το 2026», αναφέρει ο Πρύτανης του ΑΠΘ, Χαράλαμπος Φείδας ενώ σύμφωνα με τον Αντιπρύτανη Ακαδημαϊκών Θεμάτων, Διεθνών Σχέσεων, Δια Βίου Μάθησης και Εξωστρέφειας του ΑΠΘ, Γιώργο Τζέτζη, η επιλογή των ξένων πανεπιστημίων έγινε με αυστηρά κριτήρια: «Στραφήκαμε αποκλειστικά σε Ιδρύματα, που βρίσκονται στο top 100 παγκοσμίως στον επιστημονικό τους κλάδο».
Η αξία της προηγούμενης εμπειρίας στα κοινά μεταπτυχιακά προγράμματα
«Στο Πανεπιστήμιο Αθηνών έχουμε 938 διμερείς συνεργασίες με ισάριθμα διαφορετικά πανεπιστήμια από 62 χώρες, αυτή τη στιγμή – μόνο με την Κίνα, τρέχουν 16 συνεργασίες. Με το Harvard, για παράδειγμα, έχουμε κοινά προγράμματα εδώ και 40 χρόνια, αλλά μέχρι στιγμής δεν υπάρχει ένα θεσμοθετημένο joint degree», τονίζει ο Πρύτανης του ΕΚΠΑ, Γεράσιμος Σιάσος, αναφερόμενος στη μακρά παράδοση διεθνών συνεργασιών, ανταλλαγών και ερευνητικών προγραμμάτων καθώς και στη σημασία της για τη δημιουργία των νέων κοινών μεταπτυχιακών προγραμμάτων ενώ προσθέτει: «Έχουμε, επίσης, συμφωνίες ανταλλαγής φοιτητών με τη Σορβόννη και άλλα κορυφαία πανεπιστήμια, ανεξάρτητα από το Erasmus ενώ συμμετέχουμε σε ευρωπαϊκές πανεπιστημιακές συμμαχίες όπως το ευρωπαϊκό δίκτυο 11 πανεπιστημίων ‘CIVIS’ και το δίκτυο των πανεπιστημίων των πρωτευουσών κρατών ‘UNICA’. Πέραν αυτών, αξίζει να αναφερθεί η σύμπραξη μεταξύ της Νομικής Σχολής Αθηνών και του πανεπιστημίου Humbolt στη Γερμανία – υπάρχει ενεργή συνεργασία εδώ και δεκαετίες, δεν καταθέσαμε πρόταση για μεταπτυχιακό».
«Οι διμερείς συνεργασίες μας είναι εκατοντάδες αλλά μη θεσμοθετημένες. Τώρα, μέσω αυτών των προγραμμάτων, δίνεται η ευκαιρία να δημιουργήσουμε επίσημα μεταπτυχιακά προγράμματα», θα πει ο Πρύτανης του ΕΜΠ, Ιωάννης Χατζηγεωργίου, για να διευκρινίσει: «Η τρέχουσα χρηματοδότηση αποτελεί ασφαλώς ένα ισχυρό κίνητρο αλλά δεν σημαίνει ότι θα πάψουμε να αναζητούμε συνεργασίες με κορυφαία ξένα πανεπιστήμια και πέρα από αυτή».
Τα γνωστικά αντικείμενα των νέων κοινών μεταπτυχιακών προγραμμάτων
Οι προτάσεις για κοινά μεταπτυχιακά προγράμματα μεταξύ ελληνικών και ξένων πανεπιστημίων καλύπτουν καινοτόμα επιστημονικά πεδία, τα οποία δεν υπάρχουν στο ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα. Τα επισπεύδοντα ελληνικά πανεπιστήμια ευελπιστούν πως οι προτάσεις τους θα τύχουν χρηματοδότησης, έτσι ώστε να προχωρήσει η υλοποίηση του μάστερ. Σε κάθε περίπτωση, με όλα τα ξένα πανεπιστήμια έχουν προηγηθεί μνημόνια συνεργασίας – ήταν σημαντική προϋπόθεση για να κατατεθεί η πρόταση.
Ενδεικτικά, αναφέρεται η πρόθεση συνεργασίας του Δημοκριτείου Πανεπιστημίου Θράκης με τη Σορβόννη και συγκεκριμένα το Τμήμα Χημείας στη Σχολή Επιστήμης και Υλικών, το οποίο συγκαταλέγεται μεταξύ των κορυφαίων του κόσμου, όπως εξηγεί ο Πρύτανης του ΔΠΘ, Φώτιος Μάρης.
Από το ΕΚΠΑ, ο Πρύτανης θα σταθεί ιδιαίτερα στο μεταπτυχιακό πρόγραμμα της Οργανικής Χημείας με το Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια, Σαν Ντιέγκο και το Ludwig Maximilian του Μονάχου, το πρόγραμμα Φαρμακευτικής Επιστήμης με το Πανεπιστήμιο Sapienza της Ρώμης αλλά και της Υπολογιστικής Δημοσιογραφίας & Τεχνητής Νοημοσύνης με το Columbia.
Ο Πρύτανης του Μετσοβίου αναφέρει το μεταπτυχιακό στην Αρχιτεκτονική με το Πανεπιστήμιο της Χαϊδελβέργης και στην Τεχνητή Νοημοσύνη με την École Polytechnique στη Γαλλία, «ένα από τα κορυφαία πανεπιστήμια μηχανικών παγκοσμίως, το οποίο απορροφά την ‘ελίτ’ των φοιτητών».
Σχετικά με τα προγράμματα του Πανεπιστημίου Κρήτης, ο Πρύτανης μιλά για τη συνεργασία με το πανεπιστήμιο του Ντέλαγουερ επάνω στα προηγμένα υλικά & το περιβάλλον, όπως και με το πανεπιστήμιο του Μπρίστολ στη Φαρμακολογία.
Όπως επισημαίνεται, όλα τα νέα μεταπτυχιακά προγράμματα θα διδάσκονται στην αγγλική ενώ η τελική διαμόρφωση του προγράμματος σπουδών θα γίνει μετά την εξασφάλιση της έγκρισης από την ΕΘΑΑΕ.
Τα δίδακτρα στα νέα διεθνή μεταπτυχιακά προγράμματα: Πόσο θα πληρώνουν οι φοιτητές;
Η γενική εκτίμηση είναι ότι τα δίδακτρα θα κυμαίνονται από 3.000 έως 5.000 ευρώ – όσο και ο μέσος όρος στη χώρα μας – για τους Έλληνες φοιτητές, με πιθανές εξαιρέσεις ανάλογα με το πρόγραμμα και το συνεργαζόμενο πανεπιστήμιο. Τα ξένα πανεπιστήμια θα διαμορφώσουν τα δικά τους δίδακτρα, ενώ η χρηματοδότηση από το κράτος και υποτροφίες θα καθορίσουν σε ποιο βαθμό οι Έλληνες φοιτητές θα επωφεληθούν από μειωμένο ή και μηδενικό κόστος.
Να σημειωθεί, ότι τα μεταπτυχιακά προγράμματα διαρκούν συνήθως δύο εξάμηνα ενώ είναι πιθανό, να προστίθεται ένα τρίτο εξάμηνο για την διπλωματική εργασία. Όμως σε σχολές όπως η Οδοντιατρική, η διάρκεια των μεταπτυχιακών είναι δύο ή δυόμιση χρόνια με τα δίδακτρα να ‘ξεφεύγουν’ αφού μπορεί να αγγίξουν και τις 30.000 ευρώ. Επίσης, εκτός πλαισίου, ‘βγαίνουν’ ορισμένα μεταπτυχιακά σε Business Administration, τα οποία μπορεί να ανέλθουν σε 15.000-20.000. Στον αντίποδα, υπάρχουν και μεταπτυχιακά που προσφέρονται εντελώς δωρεάν.
Το σίγουρο είναι, πως το κόστος των κοινών μεταπτυχιακών προγραμμάτων αποτελεί κρίσιμο ζήτημα. Όπως υπογραμμίζει ο Πρύτανης του ΔΠΘ, Φώτιος Μάρης, «τα δίδακτρα σε συνεργασία με ευρωπαϊκά και καναδικά πανεπιστήμια θα είναι σχετικά χαμηλά, όμως με ιδιωτικά πανεπιστήμια όπως στο Columbia, το κόστος εκτοξεύεται». Έχοντας πολυετή εμπειρία από συνεργασίες με το συγκεκριμένο, η Πρύτανις του Παντείου, Χριστίνα Κουλούρη θα πει: «Το Columbia, ως ιδιωτικό πανεπιστήμιο, έχει πολύ υψηλά δίδακτρα. Όμως, επειδή θα είναι dual degree, οι δικοί μας φοιτητές θα πληρώνουν τα δίδακτρα της Ελλάδας. Αν και το ακριβές ποσό δεν έχει αποφασιστεί, θα είναι σίγουρα κάτω από 5.000 ευρώ, τη στιγμή που στο Columbia ένα μεταπτυχιακό μπορεί να κοστίζει 40.000».
Καθησυχαστικός εμφανίζεται ο Πρύτανης του Πανεπιστημίου Κρήτης, Γιώργος Κοντάκης: «Τα ελληνόπουλα που εγγράφονται στα κοινά μεταπτυχιακά θα πληρώνουν από 3.000 έως 5.000 ευρώ – ή ακόμη και τίποτε. Όσοι έρχονται από το εξωτερικό, θα πληρώνουν μεν δίδακτρα αλλά όχι στο ύψος των διδάκτρων της χώρας – έδρας του πανεπιστημίου. Αν πάνε τα παιδιά μας στο εξωτερικό, θα μεριμνήσουμε ώστε να καλύπτονται τα δίδακτρά τους – δηλαδή, τα δίδακτρα που θα πρέπει να πληρώσουν οι Αμερικάνοι στη χώρα τους θα εξισορροπήσουν τα δίδακτρα των δικών μας φοιτητών, που θα πηγαίνουν στην Αμερική».
Ο ίδιος αναφέρει, επίσης, ότι «το ελληνικό κράτος έχει δεσμευθεί να κατασκευάσει 3.000 νέες φοιτητικές κατοικίες με χαμηλό κόστος διαμονής, ώστε να διευκολυνθεί η προσέλκυση ξένων φοιτητών». Όσο για τη διάρκεια των μεταπτυχιακών, ο Καθηγητής Κοντάκης λέει πως θα είναι διετής ενώ θα υπάρχει κινητικότητα των φοιτητών – «μπορεί να προσφέρεται το πρώτο έτος εδώ και το δεύτερο στο εξωτερικό».
Εξηγώντας το μηχανισμό χρηματοδότησης, ο Πρύτανης του Πανεπιστημίου Αθηνών λέει: «εάν, για παράδειγμα, ένα μεταπτυχιακό απαιτεί 10-15 χιλιάδες ευρώ δίδακτρα ετησίως, το υπουργείο Παιδείας μπορεί να καλύψει το κόστος για κάποια χρόνια, επιτρέποντας στους φοιτητές να σπουδάσουν χωρίς δίδακτρα».
Ιδιαίτερη αναφορά στη σημασία του brand name των μεγάλων πανεπιστημίων κάνει ο Αντιπρύτανης του ΑΠΘ, Γιώργος Τζέτζης: «Αν θέλεις Χάρβαρντ, θα πληρώσεις το brand name, έτσι λειτουργεί η αγορά παγκοσμίως. Γι’αυτό και είναι διατεθειμένοι να πληρώσουν 50.000 ευρώ. Στην Ελλάδα, πιστεύω ότι θα δημιουργηθεί λίστα αναμονής, καθώς θα υπάρχει πλέον η δυνατότητα να αποκτήσει κανείς στον τόπο του μεταπτυχιακό από το Χάρβαρντ. Ωστόσο, ευελπιστούμε τα δίδακτρα να είναι χαμηλότερα και ενδεχομένως να δημιουργηθούν υποτροφίες και οικονομική στήριξη για τους Έλληνες φοιτητές».
Joint και Dual Degrees – Μεταπτυχιακοί τίτλοι με διαφορετικά χαρακτηριστικά
Τα νέα μεταπτυχιακά προγράμματα μεταξύ ελληνικών και ξένων πανεπιστημίων θα οδηγούν σε joint ή dual degrees, δηλαδή σε πτυχία με διαφορετικά ακαδημαϊκά χαρακτηριστικά και διαδικασίες απονομής. Όπως εξηγεί ο Πρύτανης του ΕΚΠΑ, Γεράσιμος Σιάσος: «Τα μεταπτυχιακά προγράμματα του Πανεπιστημίου Αθηνών θα οδηγούν σε joint degree».
Από την πλευρά του, ο Αντιπρύτανης του ΑΠΘ, Καθηγητής Τζέτζης διευκρινίζει τη βασική διαφορά: «Στο joint degree, ο φοιτητής παίρνει ένα ενιαίο πτυχίο από δύο συνεργαζόμενα πανεπιστήμια, ενώ στο dual degree αποκτά δύο ξεχωριστά πτυχία, ένα από κάθε ίδρυμα» και σημειώνει ότι «στα κοινά μεταπτυχιακά προγράμματα, που σχεδιάζουμε στο Αριστοτέλειο, τα περισσότερα είναι dual».
Τις ανησυχίες σχετικά με το είδος του τίτλου αυτού, διασκεδάζει ο Πρύτανης του Πανεπιστημίου Κρήτης, Γιώργος Κοντάκης: «Υπήρξαν προβληματισμοί για το dual degree, μήπως το ένα πανεπιστήμιο δώσει το πτυχίο και το άλλο όχι. Όμως, τα ιδρύματα θα δεσμεύονται με σαφείς συμφωνίες, ώστε να μην υπάρχει αβεβαιότητα».
Το μοντέλο διδασκαλίας στα νέα διεθνή μεταπτυχιακά προγράμματα
Ο όρος ‘ευελιξία’ είναι εκείνος, που συνοψίζει το σχήμα διδασκαλίας στα κοινά μεταπτυχιακά προγράμματα, τα οποία θα ξεκινήσουν από το 2026 στη χώρα μας. Η διδασκαλία θα είναι δια ζώσης αλλά και υβριδική ενώ θα προβλέπεται και μετακίνηση των φοιτητών.
Όπως εξηγεί η Πρύτανις του Παντείου: «Η κινητικότητα των φοιτητών είναι κεντρικός στόχος. Συνήθως, σε ένα dual master, οι φοιτητές σπουδάζουν ένα εξάμηνο στο ένα πανεπιστήμιο και ένα εξάμηνο στο άλλο. Όμως, η τεχνολογία μας επιτρέπει και υβριδικές μορφές διδασκαλίας. Για παράδειγμα, στο μεταπτυχιακό με το Columbia, οι Έλληνες φοιτητές στην Αθήνα και οι Αμερικανοί στη Νέα Υόρκη παρακολουθούσαν ταυτόχρονα μέσω Zoom». Ο Πρύτανης του ΔΠΘ, τονίζει ότι το ακριβές πρόγραμμα διδασκαλίας θα καθοριστεί στη φάση της πιστοποίησης: «Διδάσκουν καθηγητές και από τα δύο πανεπιστήμια, γίνονται εργαστήρια και στα δύο, και οι μεταπτυχιακές εργασίες μπορούν να υλοποιούνται είτε εδώ είτε σε πανεπιστήμια του εξωτερικού, όπως στη Σορβόννη». Την προτίμησή του για τη φυσική παρουσία των φοιτητών, εκφράζει ο Πρύτανης του πανεπιστημίου Κρήτης: «Δεν είμαστε τόσο της εξ αποστάσεως μεθόδου. Θέλουμε οι ξένοι φοιτητές να έρχονται εδώ και να σπουδάζουν μαζί με τους Έλληνες. Φυσικά, κάποια μαθήματα θα υποχρεωθούν να τα κάνουν στην άλλη χώρα». Ο Αντιπρύτανης του ΑΠΘ, από την πλευρά του, υπογραμμίζει τη σημασία των μετακινήσεων των φοιτητών: «Η συνεργασία θα περιλαμβάνει τόσο φυσική παρουσία όσο και εξ αποστάσεως διδασκαλία. Είναι πολύτιμη η εμπειρία της φοίτησης στο εξωτερικό».
Σε κάθε περίπτωση, το νέο εκπαιδευτικό μοντέλο αναμένεται να προσαρμοστεί στις ανάγκες των συνεργαζόμενων πανεπιστημίων, προσφέροντας μια διεθνή ακαδημαϊκή εμπειρία με κινητικότητα φοιτητών και ευρεία αξιοποίηση της τεχνολογίας.
Η διαδικασία και η χρηματοδότηση των κοινών μεταπτυχιακών προγραμμάτων
Η δημιουργία των νέων μεταπτυχιακών προγραμμάτων απαιτεί διαδοχικά στάδια έγκρισης και σημαντική χρηματοδότηση, ώστε να διασφαλιστεί η βιωσιμότητα και η ποιότητά τους.
Όπως αναφέρει σχετικά με τη διαδικασία ο Πρύτανης του Δημοκριτείου, Φώτιος Μάρης: «Το κάθε πανεπιστήμιο υποβάλλει την αίτηση πιστοποίησης στον δικό του φορέα. Στην Ελλάδα, αυτό γίνεται μέσω της ΕΘΑΑΕ. Το επισπεύδον πανεπιστήμιο αναλαμβάνει τη διοικητική οργάνωση και την προκήρυξη του μεταπτυχιακού». Για να διασφαλιστεί η αξιοπιστία του εγχειρήματος και να προχωρήσουν οι προτάσεις, είχαν υπογραφεί μνημόνια συνεργασίας (MOU) με διεθνή πανεπιστήμια: «Όταν υποβάλαμε τον φάκελο, είχαμε επίσημες δεσμεύσεις από πανεπιστήμια όπως η Σορβόννη, το Columbia, το Πανεπιστήμιο της Ζυρίχης και η Πενσυλβάνια ότι θα προχωρήσουμε στην υλοποίηση των προγραμμάτων, εφόσον εγκριθεί η χρηματοδότησή τους από το κράτος», λέει ο Πρύτανης και συνεχίζει: «από τη στιγμή που λάβουμε την οριστική έγκριση, ετοιμάζουμε τον επίσημο φάκελο ίδρυσης και το φάκελο αξιολόγησης. Οι φάκελοι περνούν από αρμόδια όργανα και των δύο πανεπιστημίων και αποστέλλονται στην ΕΘΑΑΕ – στόχος μας, να έχουμε ολοκληρώσει αυτή τη διαδικασία εντός του καλοκαιριού του 2025, προκειμένου να λάβουμε πιστοποίηση από την ΕΘΑΑΕ μέχρι το τέλος του έτους. Σύμφωνα με αυτό τον προγραμματισμό, το φθινόπωρο θα συγκροτηθεί η επιτροπή αξιολόγησης, η οποία αποτελείται από τρεις καθηγητές από την παγκόσμια ακαδημαϊκή κοινότητα. Φιλοδοξούμε να είμαστε έτοιμοι για να επικοινωνήσουμε τα μεταπτυχιακά στις αρχές του 2026, ώστε να ξεκινήσουν τη λειτουργία τους τον Σεπτέμβριο του ίδιου έτους».
Αναφορικά με τη χρηματοδότηση, όπως επισημάνθηκε ήδη, προέρχεται από το Ταμείο Ανάκαμψης και αφορά κυρίως την προετοιμασία των προγραμμάτων. «Η απορρόφηση της χρηματοδότησης πρέπει να γίνει μέχρι 31/12/2025. Δεν καλύπτει τη λειτουργία των μεταπτυχιακών, αλλά την προετοιμασία και την ωρίμανση των συνεργασιών», διευκρινίζει ο Πρύτανης του ΑΠΘ, Χαράλαμπος Φείδας.
Ασφαλείς πηγές σημειώνουν, ωστόσο, ότι τα αρχικά κονδύλια χρηματοδότησης μειώθηκαν οριζόντια κατά 15% για να επωφεληθούν περισσότερα πανεπιστήμια και σ’αυτά προστέθηκαν επιπλέον 20 εκατομμύρια, προκειμένου τελικά να συμμετάσχουν με προτάσεις όλα τα πανεπιστήμια, καθώς αρχικά είχαν μείνει ‘εκτός’ τέσσερα Ιδρύματα.
Τα οφέλη των κοινών μεταπτυχιακών προγραμμάτων
Πολλαπλά θα είναι τα οφέλη της συνεργασίας ελληνικών και ξένων πανεπιστημίων μέσα από τα κοινά μεταπτυχιακά προγράμματα, τόσο για την ακαδημαϊκή κοινότητα όσο και για την εθνική στρατηγική ανώτατης εκπαίδευσης: ενίσχυση της εξωστρέφειας των ελληνικών πανεπιστημίων, προσέλκυση διεθνών φοιτητών, αναβάθμιση των υποδομών και της έρευνας, πρόσβαση των Ελλήνων φοιτητών σε κορυφαίες ακαδημαϊκές συνεργασίες χωρίς να εγκαταλείψουν τη χώρα τους.
Αναφερόμενος στη σημασία της διεθνοποίησης, ο Πρύτανης του Αριστοτελείου υπογραμμίζει: «Η εξωστρέφεια και η διεθνοποίηση των σπουδών είναι πλέον προτεραιότητα για όλα τα πανεπιστήμια. Δεν αρκεί να έχεις υπεροχή σε εθνικό επίπεδο – πρέπει να λειτουργείς ανταγωνιστικά και διεθνώς». Τα νέα μεταπτυχιακά θα εστιάσουν σε καινοτόμα γνωστικά αντικείμενα, τα οποία δεν υπάρχουν σήμερα στο ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα. «Αυτό σημαίνει, ότι οι φοιτητές θα μπορούν να παραμείνουν στην Ελλάδα για να σπουδάσουν, αντί να αναζητούν αντίστοιχα προγράμματα στο εξωτερικό», συνεχίζει.
Ο Πρύτανης του πανεπιστημίου Κρήτης, επισημαίνει τη σημασία της χρηματοδότησης σε υποδομές: «Η χρηματοδότηση θα επιτρέψει την απόκτηση εξοπλισμού, όπως εργαστήρια φαρμακοτεχνίας, που σήμερα δεν υπάρχουν. Αυτό θα δημιουργήσει μια παρακαταθήκη και για τα προπτυχιακά προγράμματα».
Η κινητικότητα των φοιτητών αποτελεί βασικό στοιχείο αυτών των προγραμμάτων, καθώς, όπως σημειώνει ο Καθηγητής Κοντάκης: «Αν οι φοιτητές μας βγουν έξω και επιστρέψουν καλύτεροι, θα έχουμε πετύχει τον στόχο μας. Χωρίς κινητικότητα, δεν υπάρχει πρόοδος».
Δείτε εδώ 60 ενδεικτικές προτάσεις για τη δημιουργία κοινών προγραμμάτων μεταπτυχιακών σπουδών μεταξύ ελληνικών δημόσιων πανεπιστημιακών ιδρυμάτων και μεγάλων πανεπιστημιακών ιδρυμάτων του εξωτερικού.