Παρατηρείται μια διάρρηξη της εμπιστοσύνης των χαμηλότερων τάξεων στην πολιτική και οικονομική ελίτ. Από εκεί ξεκινάνε τα περισσότερα προβλήματα.
Η δυσαρέσκεια που τροφοδοτεί τη θολή αντισυστημικότητα διεθνώς τα τελευταία χρόνια και πνέει ούριο άνεμο στα πανιά του λαϊκισμού, έχει πολλαπλά αλλά συγκεκριμένα αίτια, τα κυριότερα από τα οποία εντοπίζονται στους εξής τομείς:
α)Στη “φούσκα” μετοχών και ακινήτων.
β)Στη με λάθος τρόπο παγκοσμιοποίηση και την ανεξέλεγκτη μετανάστευση.
γ)Στον άκρατο δικαιωματισμό που εκτοξεύθηκε στην κεντρική πολιτική σκηνή μετά την χρεοκοπία της αριστεράς λόγω της συρρίκνωσης και εξαφάνισης της εργατικής τάξης. Ας τα πάρουμε με τη σειρά.
Η “φούσκα” των πάντων
Η “φούσκα” μετοχών και ακινήτων ξεκίνησε να κυοφορείται μετά το κραχ του 2000, όταν ο Αλαν Γκρίνσπαν αποφάσισε να κρατήσει τα επιτόκια πολύ χαμηλά για μεγάλο χρονικό διάστημα προκειμένου να αποφύγει μια μεγάλη ύφεση και τις επακόλουθες δυσάρεστες πολιτικές συνέπειες.
Τα χαμηλά επιτόκια εκτόξευσαν τις τιμές των ακινήτων και προκάλεσαν την διεθνή χρηματοπιστωτική κρίση του 2008. Για να αντιμετωπίσουν τις συνέπειες της κρίσης του 2008 οι κεντρικές τράπεζες και οι κυβερνήσεις μηδένισαν για πολλά χρόνια τα επιτόκια και μέσω των προγραμμάτων ποσοτικής χαλάρωσης πλημμύρισαν την παγκόσμια οικονομία με χρήμα.
Αυτό είχε σαν συνέπεια τη δημιουργία μιας ακόμη μεγαλύτερης “φούσκας” σε μετοχές, ακίνητα και σχεδόν όλα τα υπόλοιπα περιουσιακά στοιχεία.
Η “φούσκα” μετοχών και ακινήτων είχε σαν συνέπεια τη διεύρυνση των ανισοτήτων. Αυτοί που κατέχουν μετοχές και ακίνητα πολλαπλασίασαν τον πλούτο τους χωρίς καμία προσπάθεια και προσφορά στην οικονομία και την κοινωνία.
Από την άλλη πλευρά αυτοί που δεν κατέχουν μετοχές και ακίνητα και ζουν μόνο από την εργασία τους, είδαν τα εισοδήματά τους να μένουν πίσω.
Η εξέλιξη αυτή σε συνδυασμό με την λάθος παγκοσμιοποίηση που πίεσε τους μισθούς της ειδικευμένης παραγωγικής τάξης είχε σαν συνέπεια τη σύνθλιψη και προλεταριοποίηση της μεσαίας τάξης.
Η μεσαία τάξη αποτελούσε τον κορμό της μεταπολεμικής ευημερίας και πολιτικής ισορροπίας πέριξ του Κέντρου.
Η παγκοσμιοποίηση
Η παγκοσμιοποίηση δεν είναι λάθος σαν ιδέα, απλά μεθοδεύτηκε και υλοποιήθηκε λάθος. Με βάση την ανάλυση του Ρικάρντο του ανταγωνιστικού πλεονεκτήματος, το άνοιγμα των συνόρων στις οικονομικές δραστηριότητες προάγει την ευημερία όλων των μετεχόντων.
Η υπόθεση του ανταγωνιστικού πλεονεκτήματος στηρίζεται στη λογική πως αν ο Α μπορεί να παράγει πέντε καρέκλες ή ένα τηγάνι την ημέρα και ο Β πέντε τηγάνια ή μια καρέκλα, ο Α σε δυο μέρες θα κατασκευάσει πέντε καρέκλες και ένα τηγάνι και ο Β πέντε τηγάνια και μια καρέκλα. Αν ο καθένας κατασκευάζει αυτό που μπορεί καλύτερα σε δυο μέρες η συνολική παραγωγή θα είναι δέκα καρέκλες και δέκα τηγάνια αντί για 6 και 6.
Τα κλασσικά οικονομικά υποστηρίζουν πως αν ο Κινέζος αμείβεται με 100 δολ. το μήνα και ο Αμερικάνος με 1.000 για να κατασκευάσουν το ίδιο προϊόν, έχουν αμοιβαίο όφελος να το κατασκευάζει ο Κινέζος και ο Αμερικάνος να μάθει να κατασκευάζει κάτι άλλο που χρειάζεται ο Κινέζος. Αν ο Αμερικάνος δεν παράγει τίποτα δεν μπορεί να έχει χρήματα για να αγοράζει αυτό που παράγει ο Κινέζος και τούμπαλιν.
Με τον τρόπο αυτό οι μισθοί και τα εμπορικά ισοζύγια θα εξισορροπήσουν και κάποια στιγμή οι μισθοί θα φτάσουν στο ίδιο επίπεδο.
Αυτό συμβαίνει σε μια κατάσταση ιδανικών συνθηκών που ισχύουν πάνω κάτω παρόμοιοι κανόνες σε όλους τους μετέχοντες. Αν π.χ. η Κίνα χρησιμοποιεί τη δωρεάν εργασία καταδίκων ή σκλάβων ή παιδική εργασία προκειμένου να συσσωρεύσει οικονομική δύναμη το ΚΚ για να την μετατρέπει σε γεωπολιτική ισχύ, η υπόθεση του ανταγωνιστικού πλεονεκτήματος που ωφελεί όλους ακυρώνεται.
Το ίδιο γίνεται και αν οι ΗΠΑ μηδενίζουν τα επιτόκια ( το κόστος του χρήματος) και ο Αμερικάνος ή δυτικός αγοράζει κινέζικα με δανεικά, συσσωρεύοντας χρέος. Χωρίς χρέος το εμπορικό ισοζύγιο μεταξύ Δύσης και Κίνας να εξισορροπούσε αυτόματα, χωρίς δασμούς.
Η Τουρκία π.χ. τα τελευταία χρόνια εξελίσσεται σε βιομηχανική δύναμη επειδή το καθεστώς μέσω του εθνικισμού και νεοθωμανικού μεγαλοϊδεατισμού έχει την δυνατότητα της οικονομικής εξαθλίωσης των Τούρκων μέσω των υποτιμήσεων και του πληθωρισμού. Η Τουρκία μιμείται το κινέζικο μοντέλο ανάπτυξης.
Η παγκοσμιοποίηση για να λειτουργήσει σωστά θα έπρεπε να γίνεται μεταξύ χωρών με τα ίδια εργασιακά και πολιτικά δικαιώματα. Δεν μπορεί να λειτουργήσει μεταξύ σκλάβων υπηκόων και ελεύθερων πολιτών σε κράτη κοινωνικής πρόνοιας με εργασιακά δικαιώματα.
Επίσης, το ελεύθερο εμπόριο θα πρέπει να γίνεται με ένα κοινό νόμισμα ή σε μια κατάσταση με δίκαιες ισοτιμίες. Αν κάποιος κρατάει το νόμισμά του υποτιμημένο επειδή εξουσιάζει μια κοινωνία σκλάβων που ανέχονται τον πληθωρισμό και την οικονομική εξαθλίωση, νοθεύει τον ανταγωνισμό.
Η παγκοσμιοποίηση λοιπόν με τον τρόπο που έγινε συνέβαλε στην διάλυση της μεσαίας τάξης της Δύσης, γεγονός που ενίσχυσε την αντισυστημικότητα και την άνοδο του λαϊκισμού και των άκρων.
Συνήθως όταν ενισχύονται τα άκρα στο τέλος κερδίζει η ακροδεξιά γιατί ο εθνικισμός και η θρησκεία είναι απλοϊκότερα στην αντίληψη από τις θεωρίες του Μαρξ και αποτελούν ασφαλέστερα καταφύγια για τους απελπισμένους.
Η ανεξέλεγκτη μετανάστευση
Η ανεξέλεγκτη μετανάστευση πλημύρισε τις δημοκρατίες της Δύσης με πλήθη με άλλα ήθη και αξίες, τα οποία πολλαπλασιάζονται ταχύτερα. Αν συνεχιστεί αυτή η κατάσταση ανεξέλεγκτων εισροών σε μερικές δεκαετίες οι νεοεισερχόμενοι θα είναι πλειοψηφίες και τα βαρβαρικά τους ήθη θα επιβληθούν στις δυτικές κοινωνίες, όπως τα επέβαλαν οι βάρβαροι στην επικράτεια της ρωμαϊκής αυτοκρατορίας. Έτσι προέκυψε ο Μεσαίωνας.
Έχουν δίκιο όσοι ανησυχούν. Η Δύση όμως γερνάει και χρειάζεται νέο δυναμικό τόσο για την οικονομική ανάπτυξη όσο και για την βιολογική αναζωογόνηση.
Η Δύση θα πρέπει να ανακτήσει τον έλεγχο των συνόρων και να μεθοδεύσει έναν τρόπο να δέχεται όσους επιθυμούν να εφαρμόζουν τους νόμους της και μπορούν υιοθετήσουν τις αξίες της. Η λύση δεν είναι ο ρατσιστικός αποκλεισμός αλλά ένα είδος συνταγματικού πατριωτισμού στις αξίες της, τις αξίες δυτικού διαφωτισμού που την κατέστησαν κυρίαρχη πλανητική δύναμη.
Οι πολίτες των δυτικών δημοκρατικών βρίσκονται ενώπιον ενός πολέμου πολιτισμών εντός των χωρών και δικαίως ανησυχούν. Αυτός είναι ένας βασικός λόγος για τον οποίο ψηφίζουν ακροδεξιούς λαϊκιστές που υπόσχονται θαύματα μόνο και μόνο για να αρπάξουν την εξουσία και να καταλύσουν τους δημοκρατικούς θεσμούς.
Ένας ακόμη λόγος ενίσχυσης του ρεύματος του ακροδεξιού λαϊκισμού είναι η Woke ατζέντα της διάβρωσης των δυο βιολογικών φύλων με απίθανες κοινωνικές ταυτότητες που αγγίζουν τα όρια της διαταραχής, στα πλαίσια ενός ανερμάτιστου δικαιωματισμού και ηδονισμού.
Ο μέσος άνθρωπος ανησυχεί πως το πρόταγμα του δικαιώματος (και του σεβασμού) στην διαφορά υποκρύπτει κάποια προσπάθεια προσηλυτισμού των νέων σε ένα χάος έμφυλου αυτοπροσδιορισμού. Ως ένα σημείο έχουν δίκιο καθώς διάφοροι παλαβοί ακτιβιστές ή κερδοσκόποι εκμεταλλεύονται τη σύγχυση πουλώντας φαρμακευτικές και χειρουργικές υπηρεσίες.
Το υπόστρωμα
Αυτό είναι το βαθύτερο υπόστρωμα πάνω στο οποίο ζυμώνεται η δυσαρέσκεια και η αντισυστημικότητα την οποία εκμεταλλεύονται διάφοροι επιτήδειοι προς ίδιον όφελος. Ο δεξιός λαϊκισμός όπως και ο αριστερός δεν διαθέτουν μαγικές λύσεις. Με την ανάδειξή τους στην εξουσία το πιθανότερο είναι να επιταχύνουν την φθορά και τα αδιέξοδα.
Ο Τραμπ αντί να αντιστρέψει την παρακμή των ΗΠΑ είναι πιθανότερο να την επιταχύνει.
Το Χρέος
Η βόμβα πάνω στην οποία κάθεται η Δύση και ο κόσμος συνολικότερα είναι το χρέος το οποίο τις τελευταίες δεκαετίες αυξάνεται ταχύτερα από το ΑΕΠ. Αυτό δεν μπορεί να συνεχιστεί για πάντα. Όταν προκύψει η επόμενη κρίση χρέους, ο κόσμος όπως τον ξέραμε θα εξαφανιστεί.
Η παγκόσμια οικονομία θα βιώσει μια κρίση σαν αυτή που βίωσε η Ελλάδα την περασμένη δεκαετία ( αναπροσαρμογή βιοτικού επιπέδου χαμηλότερα, ελέγχους κεφαλαίων, “κουρέματα”, πληθωρισμό κλπ ) αλλά με πολλαπλάσια ισχύ γιατί δεν θα υπάρχει το δίχτυ ασφαλείας που εξασφάλισαν οι εταίροι και σύμμαχοι στην Ελλάδα.
Η κρίση χρέους θα μετατραπεί σε πολιτικής και κοινωνική κρίση ακριβώς όπως έγινε στην Ελλάδα σε μικρότερη κλίμακα. Κάπως έτσι θα βρεθούμε στο επίκεντρο μιας περιόδου αταξίας πριν την ανάδυση μιας νέας τάξης.
Οι ελίτ των δυτικών κοινωνιών τώρα αρχίζουν να αντιλαμβάνονται τον κίνδυνο αυτών των εξελίξεων και προσπαθούν τα ωθήσουν τα συντηρητικά κόμματα δεξιότερα προκειμένου να μειώσουν την δυναμική των ακροδεξιών λαϊκιστών. Αυτό δείχνει να ανάδειξη του Μέρτς στην ηγεσία των Χριστιανοδημοκρατών στη Γερμανία και το άνοιγμα που θα επιχειρήσει στο AfD. Ανάλογες κινήσεις θα δούμε και σε άλλες χώρες της Ελλάδας μη εξαιρούμενης.
Νομίζω τις τελευταίες μέρες απλώς πήραμε μια πρώτη γεύση φθοράς της κεντρώας συνιστώσας…
Κώστας Στούπας
capital.gr