Ονομάστηκε έτσι γιατί έζησε απομονωμένος στην έρημο, αφήνοντας το θόρυβο της κοσμικής ζωής. Η μνήμη του εορτάζεται στις 8 Δεκεμβρίου και επίσης την Τρίτη της Διακαινησίμου (Τρίτη του Πάσχα) ανάμνηση της ημέρας εύρεσης του λειψάνου του.
Ονομάστηκε έτσι γιατί έζησε απομονωμένος στην έρημο, αφήνοντας το θόρυβο της κοσμικής ζωής. Γεννήθηκε τον 4ο αιώνα στην Θήβα της Αιγύπτου από γονείς ευσεβείς χριστιανούς, κοντά στους οποίους με πολλή φροντίδα κι επιμέλεια ανατράφηκε κι έμαθε τα ιερά γράμματα.
Όταν ήλθε σε ηλικία, ο Άγιος Πατάπιος έφυγε στην έρημο. Ήταν η εποχή τότε, που ο αναχωρητισμός και ο μοναχικός βίος στην περιοχή εκείνη της Αιγύπτου βρισκόταν σε μεγάλη ακμή. Γρήγορα ο Άγιος Πατάπιος ξεχώρισε κι έγινε πολύ γνωστός για τη μεγάλη του άσκηση και αρετή, τόσο, που πολλοί έτρεχαν κοντά του, για να ωφεληθούν πνευματικά από τη γνωριμία του και την αναστροφή μαζί του.
Ο Άγιος Πατάπιος τόσο πολύ αγάπησε την ησυχία της ερήμου, ώστε άρχισε να στενοχωρείται, βλέποντας τους ανθρώπους να τρέχουν κοντά του, να τον επαινούν και να τον θαυμάζουν για την ασκητική του ζωή και για την αγιότητα του βίου του.
Οι άγιοι ποτέ δεν αφήνουν τον εαυτό τους να πιστέψει εκείνα που ο κόσμος πιστεύει γι’ αυτούς αν το πάθουν αυτό, τότε τα έχασαν όλα. Γι’ αυτό ο Άγιος Πατάπιος, αφού έμεινε χρόνια στην έρημο της Θηβαΐδας, ύστερα για να χαθούν τα ίχνη του, έφυγε και πήγε στην Κωνσταντινούπολη.
Στην Κωνσταντινούπολη ο Άγιος Πατάπιος έμεινε στο προσκύνημα της Παναγίας των Βλαχερνών. Εκεί έζησε άγνωστος και φτωχός, μέσα σε μεγάλη σκληραγωγία και πνευματική περισυλλογή, όπως και στην έρημο, φθάνοντας σε σημείο να θαυματουργεί. Έπειτα ίδρυσε στην Κωνταντινούπολη τη μονή των Αιγυπτίων, όπου και κοιμήθηκε οσιακά.
Η μνήμη του Αγίου Παταπίου εορτάζεται στις 8 Δεκεμβρίου και επίσης την Τρίτη της Διακαινησίμου (Τρίτη του Πάσχα) ανάμνηση της ημέρας εύρεσης του λειψάνου του.