Όπως γνωρίζετε ήδη ο πανελλήνιος γραπτός διαγωνισμός του ΑΣΕΠ περιλαμβάνει δύο δοκιμασίες, η μία εξ αυτών είναι η εξέταση γνώσεων που αφορά στην αξιολόγηση γνώσεων γενικού περιεχομένου, καθώς και γνώσεων που συνδέονται με τη φύση των συγκεκριμένων κλάδων των προκηρυσσόμενων θέσεων.
Στο πρώτο σκέλος της θεματικής ενότητας «Το ισχύον ελληνικό σύνταγμα – Ιεραρχία κανόνων δικαίου» ακολουθούν οι υπο-ενότητες «1.1 Η μορφή του πολιτεύματος – Η προεδρευόμενη δημοκρατία» και «1.2 Το κοινοβουλευτικό σύστημα – Σχέσεις των οργάνων» και με αυτές θα ασχοληθούμε παρακάτω.
Αρχικά θα δώσουμε την απαραίτητη θεωρία, υπό τη μορφή bullets, την οποία θα πρέπει να θυμάστε για τις δύο αυτές υπο-ενότητες ώστε να μπορείτε να ανταπεξέλθετε σε ότι και να σας ρωτήσουν.
Στη συνέχεια, θα δοθούν οι ερωτήσεις που τέθηκαν από την εξεταστική επιτροπή στον ΑΣΕΠ 2Γ/2022 αναφορικά με αυτές τις δύο υπο-ενότητες, ενώ τέλος, θα δοθούν νέες ερωτήσεις πολλαπλών επιλογών για την καλύτερη κατανόηση της δοθείσας ύλης.
Με τον παραπάνω τρόπο, θα νοιώσετε έτοιμοι, δεν θα στρεσαριστείτε με το σύνολο της ύλης που πρέπει να μελετήσετε και θα κατανοήσετε κάθε σκέλος αυτής.
Θεωρία : Μορφή του πολιτεύματος – η προεδρευόμενη κοινοβουλευτική δημοκρατία
- Το ισχύον πολίτευμα της Ελλάδας είναι προεδρευόμενη κοινοβουλευτική δημοκρατία (άρθρο 1 του Συντάγματος).
- Προεδρευόμενη σημαίνει ότι ο αρχηγός του κράτους (ήτοι ο ΠτΔ) είναι αιρετός (τον εκλέγουν) και όχι κληρονομικός.
- Κοινοβουλευτική σημαίνει ότι η κυβέρνηση εξαρτάται από την εμπιστοσύνη της βουλής κατά τη διάρκεια της θητείας της.
- Δημοκρατία είναι το πολίτευμα στο οποίο πηγή όλων των εξουσιών είναι ο λαός.
- Θεμέλιο του πολιτεύματος είναι η λαϊκή κυριαρχία.
- Η λαϊκή κυριαρχία συνδέεται άμεσα με τον λαό ως θεμέλιο όλων των εξουσιών.
- Σύμφωνα με την αρχή της δεδηλωμένης ο διορισμός της κυβέρνησης εξαρτάται άμεσα από την εμπιστοσύνη της βουλής στο πρόσωπο του πρωθυπουργού.
- Η κοινοβουλευτική αρχή κατοχυρώθηκε πρώτη φορά με το Σύνταγμα του 1927 (πριν αποτελούσε συνθήκη του πολιτεύματος).
- Η αρχή της δεδηλωμένης κατοχυρώθηκε πρώτη φορά με το Σύνταγμα του 1975 (πριν αποτελούσε συνθήκη του πολιτεύματος).
- Μέχρι το Σύνταγμα του 1975 η μορφή του δημοκρατικού πολιτεύματος εμφανίστηκε σε τρεις μορφές (ήτοι α) βασιλευόμενη αντιπροσωπευτική δημοκρατία – Σύνταγμα 1864 β) προεδρευόμενη αντιπροσωπευτική κοινοβουλευτική δημοκρατία – Σύνταγμα 1927 και γ) βασιλευόμενη αντιπροσωπευτική κοινοβουλευτική δημοκρατία – Σύνταγμα 1952).
Θεωρία : Το κοινοβουλευτικό σύστημα – σχέσεις των οργάνων
- Το κοινοβουλευτικό σύστημα είναι σύστημα διακυβέρνησης κατά το οποίο η κυβέρνηση εξαρτάται από την εμπιστοσύνη και την πλειοψηφία της βουλής.
- Η κυβέρνηση πρέπει να λάβει ψήφο εμπιστοσύνης για να λειτουργήσει η οποία τεκμαίρεται καθ’ όλη τη διάρκεια της θητείας της.
- Η κυβέρνηση χάνει την εμπιστοσύνη της βουλής με την πρόταση δυσπιστίας.
- Η δημοκρατική αρχή εισήχθη με το Σύνταγμα του 1864.
- Στο μονιστικό κοινοβουλευτισμό η εξάρτηση της κυβέρνησης από τη βουλή αποτελεί την πεμπτουσία του κοινοβουλευτικού συστήματος.
- Στο προεδρικό σύστημα η κυβέρνηση δεν εξαρτάται από τη βουλή αλλά από τον Πρόεδρο.
- Στο άρθρο 84 παρ. 1 του Συντάγματος καθορίζεται η σχέση εμπιστοσύνης μεταξύ βουλής και κυβέρνησης.
- Στο άρθρο 37 κατοχυρώνεται η αρχή της δεδηλωμένης, όπου πρωθυπουργός διορίζεται ο αρχηγός του κόμματος που διαθέτει την απόλυτη πλειοψηφία της βουλής.
- Στο κοινοβουλευτικό σύστημα η κυβέρνηση εξαρτάται από τη βουλή για να αναδειχθεί, για να διατηρηθεί στην εξουσία αλλά και ελέγχεται από εκείνη.
Ερωτήσεις που τέθηκαν στον ΑΣΕΠ 2Γ/2022
Στον 1ο Πανελλήνιο Γραπτό Διαγωνισμό το Ερωτηματολόγιο για την εξέταση γνώσεων περιλάμβανε τις ακόλουθες ερωτήσεις όσον αφορά τη μορφή του πολιτεύματος και το κοινοβουλευτικό σύστημα:
- Προεδρευόμενη κοινοβουλευτική δημοκρατία είναι το πολίτευμα:
Α. η Κυβέρνηση οφείλει να έχει την εμπιστοσύνη του Προέδρου της Δημοκρατίας
Β. η Κυβέρνηση οφείλει να έχει την εμπιστοσύνη της βουλής
Γ. ο Πρωθυπουργός είναι ιεραρχικά ανώτερος από τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας
Δ. η Βουλή ασκεί όλες τις εξουσίες
Σωστή απάντηση: Β
- Στις κοινοβουλευτικές δημοκρατίες ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας πρέπει να είναι:
Α. είναι βουλευτής όταν εκλέγεται στο αξίωμα του Προέδρου
Β. πρέπει να μην έχει διατελέσει βουλευτής κατά την τελευταία πενταετία πριν από την εκλογή του ως Προέδρου
Γ. προέρχεται αποκλειστικά από ένα από τα δύο μεγαλύτερα σε αριθμό βουλευτών κόμματα
Δ. τίποτε από τα παραπάνω
Σωστή απάντηση: Δ
- Ο κοινοβουλευτικός έλεγχος:
Α. μπορεί να ακυρώσει κανονιστικές πράξεις της διοίκησης
Β. αποδίδει πειθαρχικές και ποινικές ευθύνες σε δημοσίους υπαλλήλους
Γ. αποτελεί μηχανισμό απόδοσης πολιτικής ευθύνης
Δ. μπορεί να ακυρώσει ατομικές διοικητικές πράξεις
Σωστή απάντηση: Γ
Τεστ γνώσεων: Η μορφή του πολιτεύματος και το κοινοβουλευτικό σύστημα
Τέλος, παρακάτω δίδονται ερωτήσεις που βοηθούν τον αναγνώστη και υποψήφιο του 2ου Πανελλήνιο Γραπτού Διαγωνισμού του ΑΣΕΠ να αφουγκραστεί καλύτερα την ύλη με την οποία καταπιαστήκαμε σήμερα ως εξής:
- Ποια είναι η μορφή του πολιτεύματος στην Ελλάδα;
Α. Προεδρική Δημοκρατία
Β. Βασιλευόμενη Κοινοβουλευτική Δημοκρατία
Γ. Προεδρευόμενη Κοινοβουλευτική Δημοκρατία
Δ. Άμεση Δημοκρατία
Σωστή απάντηση: Γ
Εξήγηση: Σύμφωνα με το άρθρο 1 του Συντάγματος, το πολίτευμα της Ελλάδας είναι Προεδρευόμενη Κοινοβουλευτική Δημοκρατία.
- Τι σημαίνει ο όρος «προεδρευόμενη»;
Α. ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας έχε πλήρη εκτελεστική εξουσία
Β. ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας είναι αιρετός
Γ. ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας είναι κληρονομικός
Δ. ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας διορίζει δικαστές
Σωστή απάντηση: Β
Εξήγηση: Στην προεδρευόμενη δημοκρατία, ο ΠτΔ είναι αιρετός και όχι κληρονομικός.
- Ποιος διορίζει τον Πρωθυπουργό της Ελλάδας;
Α. ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας
Β. ο Πρόεδρος της Βουλής
Γ. η Κυβέρνηση
Δ. το Ανώτατο Ειδικό Δικαστήριο
Σωστή απάντηση: Α
Εξήγηση: Ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας διορίζει τον αρχηγό του κόμματος που έχει την απόλυτη πλειοψηφία στη βουλή.
- Τι συμβαίνει όταν η κυβέρνηση χάνει την εμπιστοσύνη της βουλής;
Α. συνεχίζει τη θητεία της
Β. υποβάλλεται πρόταση δυσπιστίας
Γ. διορίζεται νέα βουλή
Δ. αναλαμβάνει ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας προσωρινά
Σωστή απάντηση: Β
Εξήγηση: Αν η κυβέρνηση χάσει την εμπιστοσύνη της βουλής, μπορεί να κατατεθεί πρόταση δυσπιστίας.
- Ποιο από τα παρακάτω χαρακτηρίζει το κοινοβουλευτικό σύστημα;
Α. αυστηρή διάκριση εξουσιών
Β. κυβέρνηση ανεξάρτητη από τη βουλή
Γ. κυβέρνηση που εξαρτάται από τη βουλή
Δ. άμεση συμμετοχή του λαού σε κάθε απόφαση
Σωστή απάντηση: Γ
Εξήγηση: Στο κοινοβουλευτικό σύστημα, η κυβέρνηση εξαρτάται από την εμπιστοσύνη της βουλής.
- Ποιο άρθρο του Συντάγματος ορίζει τη μορφή του πολιτεύματος;
Α. Άρθρο 1 Σ
Β. Άρθρο 26 Σ
Γ. Άρθρο 82 Σ
Δ. Άρθρο 84 Σ
Σωστή απάντηση: Α
Εξήγηση: Το άρθρο 1 του συντάγματος ορίζει ότι τη μορφή του πολιτεύματος.
- Τι συμβαίνει αν η κυβέρνηση δεν έχει την πλειοψηφία της βουλής;
Α. πρέπει να διαλυθεί
Β. μπορεί να συνεχίσει με ανοχή
Γ. αναλαμβάνει ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας
Δ. διορίζεται νέα κυβέρνηση
Σωστή απάντηση: Β
Εξήγηση: Μια κυβέρνηση μπορεί να συνεχίσει εφόσον απολαμβάνει ανοχή, αν όχι την πλήρη εμπιστοσύνη της βουλής.
- Ποια από τις παρακάτω περιπτώσεις συνιστά μεταβολή του πολιτεύματος στην Ελλάδα;
Α. Αναθεώρηση άρθρων του Συντάγματος το 1986
Β. Αλλαγή κυβερνητικού κόμματος μετά από εκλογές
Γ. Κατάργηση της Γερουσίας το 1935
Δ. Διορισμός νέου πρωθυπουργού από τον ΠτΔ
Σωστή απάντηση: Γ
Εξήγηση: Η μεταβολή του πολιτεύματος συμβαίνει όταν μια αλλαγή ανατρέπει τη συνολική ισορροπία του συνταγματικού συστήματος. Η κατάργηση της Γερουσίας το 1935 αποτελεί ένα τέτοιο παράδειγμα.
- Πότε εισήχθη η αρχή της δεδηλωμένης;
Α. Με το Σύνταγμα του 1864
Β. Με το Σύνταγμα του 1927
Γ. Με το Σύνταγμα του 1975
Δ. Με το Σύνταγμα του 1844
Σωστή απάντηση: Γ
Εξήγηση: Η αρχή της δεδηλωμένης κατοχυρώνεται ρητά στο Σύνταγμα του 1975, αν και ίσχυε ως συνθήκη του πολιτεύματος από το 1875.
- Ποια ιστορική στιγμή οδήγησε στην καθιέρωση της αρχής της δεδηλωμένης στην Ελλάδα;
Α. Η συνταγματική αναθεώρηση του 1975
Β. ο λόγος του βασιλιά Όθωνα στη βουλή το 1844
Γ. ο λόγος του Χαρίλαου Τρικούπη «Τις πταίει;» το 1874
Δ. η ανακήρυξη της δημοκρατίας το 1824
Σωστή απάντηση: Γ
Εξήγηση: Η αρχή της δεδηλωμένης καθιερώθηκε το 1875, όταν ο Χαρίλαος Τρικούπης κατήγγειλε με τον λόγο του «Τις πταίει» την αυθαίρετη επιλογή κυβερνήσεων, απαιτώντας κυβέρνηση που να διαθέτει τη δεδηλωμένη εμπιστοσύνη της βουλής.
- Ποια είναι η κύρια διαφορά μεταξύ προεδρικού και κοινοβουλευτικού συστήματος;
Α. στο προεδρικό σύστημα, η κυβέρνηση εξαρτάται από την εμπιστοσύνη της βουλής
Β. στο κοινοβουλευτικό σύστημα, ο Πρόεδρος διορίζει τον πρωθυπουργό ανεξάρτητα από τη βουλή
Γ. στο προεδρικό σύστημα, ο Πρόεδρος είναι αρχηγός του κράτους και της κυβέρνησης
Δ. στο κοινοβουλευτικό σύστημα, ο Πρόεδρος ασκεί την εκτελεστική εξουσία δίχως τη συνεργασία της βουλής
Σωστή απάντηση: Γ
Εξήγηση: Στο προεδρικό σύστημα, η εκτελεστική εξουσία συγκεντρώνεται στον Πρόεδρο, που είναι αρχηγός του κράτους και της κυβέρνησης. Αντίθετα, στο κοινοβουλευτικό σύστημα, η κυβέρνηση εξαρτάται από την εμπιστοσύνη της βουλής.
- Τι χαρακτηρίζει το μονιστικό κοινοβουλευτισμό στο ελληνικό πολιτικό σύστημα;
Α. Η πλήρης ανεξαρτησία της κυβέρνησης από τη βουλή
Β. Η εξάρτηση της κυβέρνησης από την εμπιστοσύνη της βουλής
Γ. Η άμεση εκλογή του πρωθυπουργού από τον λαό
Δ. Η συγκυβέρνηση του Προέδρου και του Πρωθυπουργού
Σωστή απάντηση: Β
Εξήγηση: Ο μονιστικός κοινοβουλευτισμός χαρακτηρίζεται από την εξάρτηση της κυβέρνησης από την εμπιστοσύνη της βουλής, με την κυβέρνηση να προκύπτει και να ελέγχεται από την κοινοβουλευτική πλειοψηφία.
- Ποιο ελληνικό Σύνταγμα δεν περιέχει διατάξεις που ορίζουν την πηγή των εξουσιών;
Α. Το Σύνταγμα του 1844
Β. Το Σύνταγμα του 1864
Γ. Το Σύνταγμα του 1911
Δ. Το Σύνταγμα του 1952
Σωστή απάντηση: Α
Εξήγηση: Όλα τα ελληνικά συντάγματα, εκτός από το Σύνταγμα του 1844, εμπεριέχουν διατάξεις που ορίζουν την πηγή των εξουσιών.
- Τι σημαίνει δημοκρατία ως μορφή πολιτεύματος;
Α. εξουσία που ασκείται από έναν μονάρχη
Β. διακυβέρνηση μέσω διορισμένων αξιωματούχων
Γ. σύστημα όπου η εξουσία πηγάζει από τον λαό και ασκείται άμεσα ή έμμεσα μέσω εκλεγμένων αντιπροσώπων
Δ. απόλυτη εξουσία που ασκείται από τον στρατό
Σωστή απάντηση: Γ
Εξήγηση: Η δημοκρατία είναι ένα πολίτευμα όπου η κυριαρχία ανήκει στον λαό, ο οποίος συμμετέχει στη λήψη αποφάσεων είτε άμεσα (άμεση δημοκρατία) είτε μέσω εκλεγμένων αντιπροσώπων (αντιπροσωπευτική δημοκρατία).
- Που ήταν αφιερωμένο το πρώτο άρθρο στα ελληνικά συντάγματα πριν του 1975;
Α. στο ρητό καθορισμό του πολιτεύματος
Β. στον Πρόεδρο της Δημοκρατίας
Γ. στον βασιλιά
Δ. στην Επικρατούσα Θρησκεία
Σωστή απάντηση: Δ
Εξήγηση: Σε όλα τα προηγούμενα ελληνικά Συντάγματα το πρώτο άρθρο ήταν αφιερωμένο στην επικρατούσα θρησκεία.