Μητέρα, προστάτιδα, τιμώμενη, ιερό πρόσωπο. Η Παναγία κατέχει πρωταρχική θέση στην τιμή και στον σεβασμό των χριστιανών σε κάθε γωνιά της Ελλάδας. Της έχουν αφιερώσει μεγαλοπρεπείς εκκλησίες και ταπεινά ξωκλήσια. Την αποκαλούν Θεοτόκο, αλλά της έχουν δώσει και πολυάριθμα προσωνύμια, ένα από αυτά είναι και το «Γιάτρισσα».
Η φοβερή ιστορία της Αγίας εικόνας της Παναγίας της Γιάτρισσας στο Λουτράκι έχει ως εξής:
Κάθε καλοκαίρι ερχόταν στο Λουτράκι για ιαματικά λουτρά μια γυναίκα ονόματι Μαρία, η οποία ήταν μαία. Έμενε στο σπίτι της Μαρίας Σώκου, με την οποία είχε φιλικές σχέσεις.
Η Μαρία, όταν πήγε να προσκυνήσει στους Αγίους Τόπους, έφερε ένα δώρο στη Μαρία Σώκου, την εικόνα της Παναγίας με βρέφος το Χριστό στην αριστερή της πλευρά.
Πίσω στα Ιεροσόλυμα, ο πωλητής είχε πει στη Μαρία, να δώσει την εικόνα σε Θεοσεβείς ανθρώπους, που να πιστεύουν σ’ αυτήν, να της ανάβουν κεριά και το καντήλι της να καιει μέρα και νύχτα, διότι είναι θαυματουργή εικόνα.
Η Μαρία όλα αυτά τα είπε στη Μαρία Σώκου. Ακόμη της είπε ότι μετά από 20 μέρες από την παράδοση της Αγίας εικόνας θα πεθάνει, όπως και έγινε.
Η εικόνα ήλθε στα χέρια της Σώκου το 1928. Η ευλάβεια των κατοίκων του Λουτρακίου, αλλά και ξένων με το χρόνο μεγάλωνε. Τότε σκέφτηκαν να κάνουν μια εκκλησία.
Έτσι, δημιουργήθηκε μία επιτροπή με τη βοήθεια του τότε Σεβασμιότατου Μητροπολίτου Κορινθίας Δαμασκηνού και των δωρητών, και έκτισαν σε οικόπεδο που τους προσέφερε ο Ιωάννης Μάρρας απέναντι από την σημερινή εκκλησία τον πρώτο ναό της Παναγίας της Γιάτρισσας.
Την ονομασία «Παναγία Γιάτρισσα» την έλαβε λόγω των θαυμάτων που επιτέλεσε.
Παναγία η Γιάτρισσα ονομάζεται και το μοναστήρι που βρίσκεται στον Ταϋγετο σε υψόμετρο 1100 μέτρων, και γιορτάζει ανήμερα του Γενεσίου της Θεοτόκου. Στην μονή υπάρχει η θαυματουργή εικόνα της Παναγίας και αγίασμα.
Η Ιερά Μονή της Παναγίας Γιάτρισσας στον Ταΰγετο
Το πότε ακριβώς ιδρύθηκε η Μονή της Γιάτρισσας στον Ταΰγετο δεν είναι ιστορικά επιβεβαιωμένο. Σύμφωνα με τον Αρχιμανδρίτη Σωφρόνιο Σαραντόπουλο, Ηγούμενο της Μονής, στα προχριστιανικά χρόνια στο ίδιο σημείο ήταν η θέση ναού αφιερωμένου στην θεά Αθηνά (πιθανόν και αυτή ονομαζόμενη Γιάτρισσα).
Κάποια στιγμή λοιπόν σε αυτή την θέση χτίστηκε ναός αφιερωμένος στην Παναγία. Η μετατροπή του ναού από παγανιστικό σε χριστιανικό συντελέστηκε αρχικά το 382μ.Χ. όταν ένας από τους ιερείς του Ναού της Αθηνάς ονόματι Βρασίδας πηγαίνοντας στην Πάτρα στην οποία ο Χριστιανισμός αναπτυσσόταν κατά την συγκεκριμένη περίοδο, ασπάστηκε την νέα θρησκεία, μετονομάστηκε σε Βιτάλιο.
Επιστρέφοντας, λοιπόν, προσυλήτισε τους υπόλοιπους ιερείς στον Χριστιανισμό μετατρέποντας τον ναό από της Αθηνάς στο «Γενέσιο της Θεοτόκου».
Στο σημείο αυτό ανεγέρθηκε και μια πόλη, όπως μαρτυρούν λείψανα αρχαίων οικοδομών σε έκταση περίπου διακοσίων στρεμμάτων.
Άλλη εκδοχή κατά τον Μητροπολίτη Γυθείου και Οιτύλου Σωτήριο μεταφέρει την ίδρυση της μονής ως Χριστιανικής περίπου 600 χρόνια αργότερα, πιθανολογώντας ως ιδρυτή της τον Όσιο Νίκωνα ο οποίος ίδρυσε πολλούς Ναούς στην περιοχή του Ταϋγέτου και της Λακαιδέμωνος.
Εκτός της Μονής στην περιοχή κτίστηκε ολόκληρο συγκρότημα μοναστηριού, γι’ αυτό και η περιοχή ήταν γνωστή ως «Καλογερικά».
Ο Ναός ερήμωσε για αρκετά χρόνια, λόγω πολέμων, επιθέσεων πειρατών κλπ., έως και το 1632 περίπου.
Τότε ο Κυριακούλης Ηλιαφέντης, από πλούσια οικογένεια της Καστάνιας Λακωνίας, και η γυναίκα του Μαρία, 56 ετών και οι δύο, αποφάσισαν να μονάσουν.
Ο λόγος ήταν για να αποφύγουν την κατακραυγή όντας άτεκνοι, καθώς εκείνη την εποχή αποτελούσε όνειδος η ατεκνία ιδίως για την γυναίκα. Έτσι έλαβαν την απόφαση να φτιάξουν μονή και κελιά στα ερείπια του Αρχαίου Ναού.
Σύμφωνα μάλιστα με τον θρύλο η Μαρία Ηλιαφέντη έμεινε έγκυος την αμέσως επόμενη χρονιά από την οικοδόμηση του Ναού, ενώ γέννησε και δεύτερο παιδί ένα χρόνο αργότερα.
«Μη, Μητέρα μου, μην τους το λες. Άφησε τους να τιμωρηθούν, όπως τους αξίζει»
Αυτή είναι η προσευχή του Αγίου Κυπριανού για προστασία από τη μαγεία