Γράφει ο Γιώργος Λόης
Μπροστά στα πρωτόγνωρα γεγονότα που ζούμε, ήρθε να προστεθεί και η απαγόρευση των δημόσιων συναθροίσεων, τεσσάρων ή περισσότερων ατόμων, από σήμερα και ώρα 06.00 π.μ. έως τις 18 Νοεμβρίου και ώρα 09.00 μ.μ., σύμφωνα με την απόφαση του αρχηγού της Αστυνομίας, ο οποίος, μεταξύ άλλων, αποφάσισε
«α. Την απαγόρευση όλων των δημόσιων υπαίθριων συναθροίσεων στο σύνολο της Επικράτειας (άρθρο 11 του Συντάγματος και ν. 4703/2020, Α’131) στις οποίες συμμετέχουν τέσσερα (4) ή περισσότερα άτομα.»,
αφού έλαβε υπόψη τα άρθρα 11 (δικαίωμα του συνέρχεσθαι) και 5 (Ελεύθερη ανάπτυξη της προσωπικότητας, προσωπική ελευθερία) του Σ και τις ΠΝΠ, ΚΥΑ κλπ ως προς τα έκτακτα μέτρα για την προστασία από τον Covid-19.
Εδώ έχουν απαγορεύσει την ελεύθερη μετακίνησή μας, θα έλεγε κάποιος, φυσικό επακόλουθο δεν είναι να απαγορεύσουν και την διαδήλωση χιλιάδων ανθρώπων στο Πολυτεχνείο την 17ηΝοεμβρίου, όπου τίθεται υγειονομικό θέμα διασποράς του Covid-19;
Μα το ζήτημα είναι ότι η εκτελεστική εξουσία πρέπει να εφαρμόζει τον Νόμο σύμφωνα με την αρχή της νομιμότητας και τις αρχές του Κράτους Δικαίου.
Το συνταγματικό δικαίωμα του συνέρχεσθαι κατοχυρώνεται με το άρθ. 11 του Σ, που προβλέπει ότι
«1. Οι Έλληνες έχουν το δικαίωμα να συνέρχονται ήσυχα και χωρίς όπλα. 2. Μόνο στις δημόσιες υπαίθριες συναθροίσεις μπορεί να παρίσταται η αστυνομία.
Οι υπαίθριες συναθροίσεις μπορούν να απαγορευτούν με αιτιολογημένη απόφαση της αστυνομικής αρχής, γενικά, αν εξαιτίας τους επίκειται σοβαρός κίνδυνος για τη δημόσια ασφάλεια, σε ορισμένη δε περιοχή, αν απειλείται σοβαρή διατάραξη της κοινωνικοοικονομικής ζωής, όπως νόμος ορίζει.».
Σύμφωνα δε με την παρ. 1 του άρθρου 7 του ν. 4703/2020 προβλέπεται ότι
«…1. Επικείμενη δημόσια υπαίθρια συνάθροιση μπορεί να απαγορευθεί αν:
α) επαπειλείται σοβαρός κίνδυνος για τη δημόσια ασφάλεια, λόγω ιδιαιτέρως πιθανής διάπραξης σοβαρών εγκλημάτων, ιδίως, κατά της ζωής, της σωματικής ακεραιότητας, της ιδιοκτησίας και της πολιτειακής εξουσίας ή
β) απειλείται σοβαρή διατάραξη της κοινωνικοοικονομικής ζωής σε ορισμένη περιοχή ή
γ) πρόκειται για δημόσια υπαίθρια συνάθροιση ο σκοπός της οποίας αντιτίθεται προς τον σκοπό ήδη προγραμματισμένης γνωστοποιηθείσας κατά τα οριζόμενα στο άρθρο 3 και μη απαγορευθείσας συνάθροισης που πραγματοποιείται ή βρίσκεται σε εξέλιξη στην ίδια περιοχή ή εγγύς της ίδιας περιοχής και κατά το αυτό χρονικό διάστημα. …».
Πουθενά, λοιπόν, δεν προβλέπεται η απαγόρευση συναθροίσεων για λόγους προστασίας της δημόσιας υγείας. Μάλιστα, στο ως άνω άρθρο δεν γίνεται η διάκριση μεταξύ γενικής απαγόρευσης και απαγόρευσης σε συγκεκριμένη περιοχή.
Η προστασία της δημόσιας υγείας ως ξεχωριστό έννομο αγαθό και δικαιολογητικό λόγο περιορισμού θεμελιωδών δικαιωμάτων προβλέπεται βεβαίως από την ερμηνευτική δήλωση κάτω από το άρθρο 5 του Σ και το άρθρο 22 παρ. 4 υποπαρ. β΄ του Σ και για τον λόγο αυτό κάθε περιοριστικό μέτρο εν καιρώ πανδημίας αποσκοπεί στην προστασία της δημόσιας υγείας ως συλλογικού έννομου αγαθού που συντίθεται από τα συνταγματικά θεμελιώδη δικαιώματα της υγείας (άρθρα 5 παρ. 5 και 21 παρ. 3 Σ) και της ζωής (άρθρα 2 παρ. 1 και 5 παρ. 1 και 2 Σ).
Κατά την γνώμη μου η προστασία αυτών των θεμελιωδών δικαιωμάτων δικαιολογεί τους περιορισμούς και σε θεμελιώδη δικαιώματα που δεν προστατεύονται υπό την επιφύλαξη του νόμου ή με ειδική επιφύλαξη του νόμου και πέραν αυτής, όπως στην περίπτωση του άρθρου 11 παρ. 2 Σ.
Σημειωτέον ότι σύμφωνα με την παρ. 2 του άρθ. 68 της από 20-3-2020 Πράξης Νομοθετικού Περιεχομένου, η οποία κυρώθηκε με το άρθρο 1 Ν. 4683/2020, προβλέπεται ότι:
«…2. Για επιτακτικούς λόγους αντιμετώπισης σοβαρού κινδύνου δημόσιας υγείας που συνίστανται στη μείωση του κινδύνου διασποράς του κορωνοϊού COVID-19, είναι δυνατόν, με απόφαση του Αρχηγού της Ελληνικής Αστυνο-μίας μετά από γνώμη της Εθνικής Επιτροπής προστασίας της Δημόσιας Υγείας έναντι του κορωνοϊού COVID-19, να επιβάλλεται, για το απολύτως αναγκαίο χρονικό διάστημα, σε όλη την Επικράτεια ή σε ορισμένη μόνο περιοχή, απαγόρευση δημόσιων υπαίθριων συναθροίσεων, στις οποίες συμμετέχει ένας ελάχιστος αριθμός ατόμων. Με την ίδια απόφαση μπορούν να προβλέπονται διοικητικά πρόστιμα σε περίπτωση παραβίασης της διάταξης του προηγούμενου εδαφίου, υπό την επιφύλαξη της εφαρμογής άλλων κυρώσεων που προκύπτουν από την κείμενη νομοθεσία. …».
Εντούτοις, εγείρονται πολλά ζητήματα ως προς την νομιμότητα της απαγόρευσης, όσο και ως προς την αιτιολογημένη απόφαση του αρχηγού της Αστυνομίας, που θα κληθεί να απαντήσει η Επιτροπή Αναστολών του Συμβουλίου της Επικρατείας σύμφωνα με το άρθρο 12 του του ν. 4703/2020, εφόσον ασκηθεί σχετική αίτηση αναστολής της εκτέλεσης της απόφασης:
· Είναι σύμφωνη η απόφαση του αρχηγού της Αστυνομίας και η παρ. 2 του άρθ. 68 της από 20-3-2020 Πράξης Νομοθετικού Περιεχομένου, η οποία κυρώθηκε με το άρθρο 1 Ν. 4683/2020, με το άρθρο 11 παρ. 2 Σ και τον ν. 4703/2020, που δεν προβλέπουν την δημόσια υγεία ως λόγο περιορισμού του δικαιώματος του συνέρχεσθαι του οποίου την προστασία υπάγει σε ειδική επιφύλαξη του νόμου και επιτρέπει την απαγόρευση ειδικά για συγκεκριμένους λόγους ;
· Είναι αιτιολογημένη η απόφαση του αρχηγού της Αστυνομίας, δεδομένου ότι η επέτειος του Πολυτεχνείου εορτάζεται την 17η Νοεμβρίου, ως προς τον χρονικό ορίζοντα της απαγόρευσης; Εάν ναι, τι αποτρέπει τον αρχηγό της Αστυνομίας από το να μας απαγορεύσει εκ νέου να συναθροιζόμαστε για πχ ένα μήνα ;
· Είναι αιτιολογημένη η απόφαση του αρχηγού της Αστυνομίας ως προς την απαγόρευση της συνάθροισης σε όλη την Ελληνική Επικράτεια, δεδομένου ότι κατά κύριο λόγο οι διαδηλώσεις για την επέτειο της 17ης Νοεμβρίου λαμβάνουν χώρα στην Αθήνα;
· Είναι αιτιολογημένη η απόφαση του αρχηγού της Αστυνομίας ως προς πλήθος των τεσσάρων ατόμων που απαγορεύεται να συναθροίζονται; Πώς προκύπτει αυτός ο αριθμός;
· Γιατί δεν προβλέπεται να γίνονται οι συναθροίσεις – διαδηλώσεις με συγκεκριμένα υγειονομικά μέτρα και τρόπο, όπως πχ με αυστηρή τήρηση αποστάσεων κλπ;
Σε αυτά πρέπει να απαντήσει η δικαστική εξουσία, στην οποία πέφτει το βάρος να αποφανθεί επί αντικρουόμενων συνταγματικά κατοχυρωμένων δικαιωμάτων, ελέγχοντας την εκτελεστική εξουσία.
**O Γεώργιος Λόης είναι δικηγόρος με καταγωγή από το Λουτράκι και μέλος του Δικηγορικού Συλλόγου Κορίνθου