Η επιβολή νέων δασμών από τις ΗΠΑ μπορεί να καταγράφεται ως ένα ακόμη επεισόδιο σε έναν παγκόσμιο εμπορικό «ψυχρό πόλεμο», όμως για πολλούς Έλληνες επιχειρηματίες μεταφράζεται σε μια σκληρή καθημερινότητα γεμάτη αβεβαιότητα, διαρκή επανασχεδιασμό στρατηγικών και πίεση για άμεση προσαρμογή. Και μπορεί ο άμεσος αντίκτυπος στις διμερείς εμπορικές σχέσεις Ελλάδος – ΗΠΑ να φαντάζουν περιορισμένες όσο και το διμερές εμπόριο μας, εν τούτοις η πίεση που θα ασκηθεί στην ευρωπαϊκή οικονομία, κατεξοχήν τη μεγαλύτερη αγορά στην οποία απευθύνεται η Ελλάδα (σσ το 55% των εξαγωγών μας κατευθύνεται εκεί), ο εντεινόμενος ανταγωνισμός και οι αναταράξεις στις χρηματαγορές θέτουν το σύνολο του επιχειρηματικού κόσμου σε εγρήγορση.
Ο κ. Σπύρος Θεοδωρόπουλος, πρόεδρος του ΣΕΒ, επιμένει στην ανάγκη ψυχραιμίας. Περιγράφει στο newmoney τον αντίκτυπο ως «μια αρνητική εξέλιξη με άγνωστη ακόμα έκταση», τονίζοντας πως τα έμμεσα αποτελέσματα μπορεί να αποδειχθούν εξίσου – αν όχι περισσότερο – επικίνδυνα. «Δεν ξέρουμε αν η Γερμανία ή η Ευρώπη γενικότερα θα μπει σε ύφεση. Κι αν αυτό συμβεί, οι επιπτώσεις για την Ελλάδα θα είναι σοβαρές, καθώς εξάγουμε σημαντικό μέρος των προϊόντων μας σε ευρωπαϊκές αγορές.
Η απειλή της ύφεσης στην Ευρώπη αναδεικνύεται σε έναν από τους μεγαλύτερους κινδύνους για την ελληνική οικονομία. Αν το διαθέσιμο εισόδημα των ευρωπαίων καταναλωτών συρρικνωθεί, η ζήτηση για ελληνικά προϊόντα – από φέτα και ελιές μέχρι κρασιά και κονσέρβες – θα μειωθεί, πλήττοντας καίρια μικρομεσαίες επιχειρήσεις που έχουν επενδύσει στην εξωστρέφεια. «Με τρομάζει η έμμεση απώλεια», ομολογεί και ο Πρόεδρος του Πανελλήνιου Συνδέσμου Εξαγωγέων, Αλκιβιάδης Καλαμπόκης, «δηλαδή μια πιθανή μείωση της αγοραστικής δύναμης στη Γερμανία ή τη Γαλλία που μπορεί να συμπαρασύρει τις εξαγωγές μας».
Για άλλους, όπως τον Κώστα Αποστόλου, πρόεδρο της Ένωσης Κονσερβοποιών Ελλάδας, οι συνέπειες είναι ήδη απτές. Οι εξαγωγές κομπόστας ροδάκινου και κατεψυγμένων φρούτων προς τις ΗΠΑ ανέρχονται σε περίπου 100 εκατ. ευρώ ετησίως όταν το σύνολο των εξαγωγών του κλάδου παγκοσμίως φθάνει τα 500 εκατ. ευρώ. «Όταν οι ΗΠΑ απορροφούν το 20% των εξαγωγών μας και οι δασμοί φτάνουν το 37%, αυτό είναι ο ορισμός του ανυπέρβλητου εμποδίου», λέει χαρακτηριστικά υπενθυμίζοντας πως ήδη στα προϊόντα κονσέρβας υπήρχε εν ισχύ δασμός 17% απ’ την πρώτη θητεία του Ντόναλντ Τραμπ. Το πλήγμα στον πρωταθλητή της κομπόστας ροδάκινου – έναν κλάδο όπου η Ελλάδα είναι παγκόσμιος ηγέτης – είναι βαρύ και η αναζήτηση εναλλακτικών αγορών, όπως η MERCOSUR ή η Ινδία, γίνεται επιτακτική.
Την ίδια αβεβαιότητα βιώνει και ο Κωνσταντίνος Κωνσταντινίδης, Πρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος της Pelopac. Η εταιρεία εξάγει το μεγαλύτερο μέρος των προϊόντων που μεταποιεί στο εργοστάσιο της Θεσσαλονίκης στις ΗΠΑ. Πρόκειται κυρίως για προϊόντα με βάση την ελιά. «Περιμένουμε πρώτα απ’ όλα τις αντιδράσεις των πελατών – συνεργατών μας. Τα περιθώρια που υπάρχουν και πως θα επιμεριστεί το κόστος. Πάντως εάν μετακυληθεί το κόστος στον καταναλωτή, τότε μπορεί να δούμε πτώση στη ζήτηση – και όχι μόνο στις ΗΠΑ», τονίζει. Σημειωτέον πως οι εξαγωγές ελληνικών ελιών προς τις ΗΠΑ ανήλθαν σε 201,6 εκατ. ευρώ το 2024, αντιπροσωπεύοντας περίπου το 30% των συνολικών εξαγωγών ελιών της χώρας.
Ο διευθύνων σύμβουλος της ΜΕΒΓΑΛ κ. Κώστας Χατζάκος απ’ την πλευρά του αντιμετωπίζει με ρεαλισμό τη νέα πραγματικότητα. Αν και θεωρεί πως τελικά το επιπλέον κόστος μπορεί να απορροφηθεί κατά το ήμισυ στην αλυσίδα εφοδιασμού, τονίζει τις δυσκολίες προσαρμογής στο χαοτικό – όπως το χαρακτηρίζει – αμερικανικό σύστημα δασμών. «Η αλήθεια είναι πως ελπίζαμε για κάτι άλλο. Ήδη στα προϊόντα Φέτας ο δασμός ήταν 9%. Τώρα απλά θα προστεθεί ακόμα ένα 20%, οπότε πλέον η επιβάρυνση είναι σημαντική. Οπότε τώρα θα δούμε με τους συνεργάτες μας πως θα το χειριστούμε. Το μόνο θετικό αυτή τη φορά είναι που ο Καναδάς, που πουλάει στην αμερικανική αγορά ανταγωνιστικά προϊόντα, δεν έμεινε στο απυρόβλητο, οπότε η πίεση θα είναι ίδια για όλους», τονίζει. Σημειωτέον πως η αμερικανική αγορά αποτελεί το Νο1 εξαγωγικό προορισμό της ΜΕΒΓΑΛ σε προϊόν Φέτας. Συνολικά το 2024 οι ελληνικές εξαγωγές Φέτας στις ΗΠΑ είχαν φθάσει τα 61,9 εκατ. ευρώ.
Οι “τυχεροί”
Υπάρχει όμως και μια μερίδα επιχειρήσεων που εξάγουν στις ΗΠΑ και δεν θα θιγούν απ’ το νέο γύρο των επιβαρύνσεων που ανακοίνωσε ο Αμερικανός Πρόεδρος. Κι αυτό καθώς τα προϊόντα τους έχουν εξαιρεθεί των νέων δασμών. Σε αυτά συμπεριλαμβάνονται τα προϊόντα χάλυβα και αλουμινίου, ο χαλκός, τα φαρμακευτικά προϊόντα, τα πολύτιμα μέταλλα και οι ενεργειακοί πόροι, περιλαμβανομένων και των πετρελαιοειδών.
Σημειωτέον πως το 2024 οι ελληνικές εξαγωγές προς τις ΗΠΑ ανήλθαν σε 2,41 δισ. ευρώ, αντιπροσωπεύοντας περίπου το 4,8% του συνόλου των ελληνικών εξαγωγών. Τα κύρια εξαγόμενα προϊόντα περιλαμβάνουν τρόφιμα και ποτά (30,6%), πετρελαιοειδή (22,8%) και βιομηχανικά προϊόντα (16,5%).
Πρόσφατη μελέτη της Εθνικής Τράπεζας εκτίμησε ότι οριζόντια αύξηση των δασμών κατά 10% σε όλα τα εξαγόμενα προϊόντα από την Ε.Ε. προς τις ΗΠΑ θα μείωνε τις συνολικές ελληνικές εξαγωγές κατά περίπου 1,7%, σε σταθερές τιμές, και το ελληνικό ΑΕΠ κατά 0,4% σωρευτικά μέχρι τα τέλη του 2026.
Ωστόσο, ακόμη και σε περιπτώσεις όπου οι άμεσες απώλειες είναι ελεγχόμενες, οι μακροπρόθεσμες συνέπειες τρομάζουν. Αν η Ευρώπη μπει σε ύφεση λόγω του εμπορικού πολέμου η αλυσίδα θα «σπάσει». Καθώς η Ελλάδα παραμένει άρρηκτα δεμένη με την ευρωπαϊκή οικονομία, μια μείωση στη ζήτηση θα πλήξει όχι μόνο τις εξαγωγές, αλλά και την εσωτερική οικονομική δραστηριότητα.