H επιλογή νέου Αρχιεπισκόπου στην Αλβανία, ο οποίος με βάση τις περισσότερες ενδείξεις θα είναι ο Μητροπολίτης Κορυτσάς Ιωάννης, κατά κόσµον Φατµίρ Πελούσι, Αλβανικής καταγωγής, το τι αυτό θα σημάνει για την Ορθόδοξη Εκκλησία της Αλβανίας, αλλά και την Ελληνική Μειονότητα είναι το θέμα που αναπτύσσεται στην εκπομπή του Πολυδεύκη Παπαδόπουλου «Με το Πρώτο στην Ευρώπη και τον Κόσμο» (Α’ Πρόγραμμα, Σάββατα και Κυριακές 12.00-13.00).
Παρουσιάζονται, επίσης, τα βασικά ζητήματα και προβλήματα που αφορούν την εκεί Ομογένεια, καθώς και η γενικότερη κατάσταση στην οποία βρίσκονται οι ελληνοαλβανικές σχέσεις.
Προσκεκλημένος είναι ο δημοσιογράφος Σταύρος Τζίμας, ειδικός στα θέματα των βαλκανικών χωρών και συγγραφέας του έργου «Στον αστερισμό του εθνικισμού, Αλβανία και Ελλάδα στη μετα-Χότζα εποχή», Εκδόσεις Επίκεντρο.
H Ορθόδοξη Εκκλησία της Αλβανίας και η Ελληνική Μειονότητα μετά τον Αναστάσιο
Ως πιθανότερος νέος Αρχιεπίσκοπος Αλβανίας φέρεται, λοιπόν, να είναι ο Μητροπολίτης Κορυτσάς Ιωάννης, ο οποίος λίγες ώρες μετά την εκδημία του Αναστάσιου εξελέγη τοποτηρητής του Αρχιεπισκοπικού Θρόνου, με απόφαση της Ιεράς Συνόδου της Εκκλησίας της Αλβανίας Υπερέχει σαφώς των Μητροπολιτών του Αργυροκάστρου – Χειµάρρας ∆ηµητρίου, κατά κόσμον ∆ηµητρίου Ντιγκµπασάνη, ελληνικής καταγωγής καταγόμενου από τις Σέρρες και 85 ετών, του Βερατίου, Αυλώνος και Κανίνης Αστιου, Αλβανού από το ∆υρράχιο, του Ελμπασάν Αντώνιου, επίσης Αλβανού, του Απολλωνίας–Φίερι, Νικόλαου κατά κόσμο Νίκο Χύκα Αλβανού και του Αµαντίας Ναθαναήλ, κατά κόσμον Κωνσταντίνου Στεργίου, δεύτερου ελληνικής καταγωγής.
Ο 68χρονος Ιωάννης γεννήθηκε από οικογένεια Μπεκτασήδων (μουσουλμανική αίρεση), προσηλυτίστηκε στον Χριστιανισμό σε νεαρή ηλικία από δύο κρυπτομοναχές την εποχή Χότζα, διέφυγε στην Ιταλία και στη συνέχεια σπούδασε ορθόδοξη θεολογία στις ΗΠΑ. Γνωρίζει ελληνικά, αλλά με περιορισμένη χρήση. Υπήρξε για πολλά χρόνια δεξί χέρι του Αναστάσιου και ο οποίος τον προέκρινε για διάδοχό του.
Στο βαθμό που η τελικά επιλογή για τη θέση του Αρχιεπισκόπου θα είναι τελικά ο Ιωάννης, θα πρόκειται για μια σημαντική αλλαγή στην Ορθόδοξη Εκκλησία της Αλβανίας, καθώς για πρώτη φορά από την ανασυγκρότηση της μετά την πτώση του κομμουνιστικού καθεστώτος ο επικεφαλής της δεν θα έχει ελληνική καταγωγή.
Με τον Σταύρο Τζίμα συζητείται τι θα σημάνει αυτό, κατ’ αρχήν, για την ίδια την Εκκλησία της Αλβανίας, αλλά και στη σχέση της με το κράτος της Αλβανίας. Και κατά δεύτερον, τι επίδραση αναμένεται να έχει στην εναπομείνασα Ελληνική Μειονότητα;
Όπως τονίζεται στη συζήτηση, ο Αναστάσιος έδωσε μεγάλο αγώνα για να αποδείξει πως ήταν πρώτα Αρχιεπίσκοπος όλων των Αλβανών και μετά Έλληνας. Ωστόσο, αποτελούσε ένα στήριγμα για την Ελληνική Μειονότητα που έχει πληθώρα προβλημάτων.
Στη συνέχεια αναλύεται το ποια ακριβώς είναι η κατάσταση της Ελληνικής Μειονότητας σε σχέση με τα κύρια ζητήματα που την απασχολούν, που είναι το δημογραφικό, η αναγνώριση περιορισμένων μειονοτικών ζωνών, τα περιουσιακά ζητήματα ειδικά στην περιοχή της Χειμάρρας, καθώς και η διατήρηση των αναγνωρισμένων από το Αλβανικό κράτος μειονοτικών σχολείων με ελληνική εκπαίδευση.
Η συζήτηση με τον Σταύρο Τζίμα ολοκληρώνεται με την παρουσίαση της φάσης στην οποία βρίσκονται οι ελληνοαλβανικές σχέσεις, καθώς διαπιστώνεται ότι παρά τις προσπάθειες των κυβερνήσεων επί σχεδόν δύο δεκαετίες κανένα μείζον ζήτημα δεν έχει διευθετηθεί.