Το μεγαλύτερο παγόβουνο στον κόσμο βρίσκεται σε πορεία σύγκρουσης με ένα απομακρυσμένο βρετανικό νησί, θέτοντας ενδεχομένως σε κίνδυνο πιγκουίνους και φώκιες.
Το παγόβουνο κινείται βόρεια από την Ανταρκτική προς τη Νότιος Γεωργία, ένα βρετανικό έδαφος και καταφύγιο άγριας ζωής, όπου θα μπορούσε να προσκρούσει και να συντριβεί σε κομμάτια. Αυτή τη στιγμή βρίσκεται σε απόσταση 280 χιλιομέτρων.
Αμέτρητα πουλιά και φώκιες πέθαναν στους παγωμένους κόλπους και τις παραλίες της Νότιας Γεωργίας όταν τα προηγούμενα γιγάντια παγόβουνα τα εμπόδισαν να τραφούν.
«Τα παγόβουνα είναι εκ φύσεως επικίνδυνα. Θα ήμουν εξαιρετικά ευτυχής αν απλά μας προσπερνούσε τελείως», δηλώνει ο καπετάνιος Simon Wallace στο BBC News, μιλώντας από το κυβερνητικό σκάφος Pharos της Νότιας Γεωργίας.
Σε όλο τον κόσμο μια ομάδα επιστημόνων, ναυτικών και ψαράδων ελέγχουν με αγωνία τις δορυφορικές εικόνες για να παρακολουθούν τις καθημερινές κινήσεις αυτής της βασίλισσας των παγόβουνων.
Το παγόβουνο είναι γνωστό ως A23a και είναι ένα από τα παλαιότερα του κόσμου.
Αποκολλήθηκε, ή έσπασε, από την παγοκρηπίδα Filchner στην Ανταρκτική το 1986, αλλά κόλλησε στον πυθμένα της θάλασσας και στη συνέχεια παγιδεύτηκε σε έναν ωκεάνιο στρόβιλο. Τελικά, τον Δεκέμβριο, απεγκλωβίστηκε και τώρα βρίσκεται στο τελικό του ταξίδι.
Τα θερμότερα νερά βόρεια της Ανταρκτικής λιώνουν και αποδυναμώνουν τους τεράστιους βράχους του που υψώνονται μέχρι και 400 μέτρα.
Κάποτε είχε έκταση 3.900 τετραγωνικά χιλιόμετρα, αλλά οι τελευταίες δορυφορικές εικόνες δείχνουν ότι αποσυντίθεται αργά. Τώρα είναι περίπου 3.500 τετραγωνικά χιλιόμετρα.
Το A23a μπορεί να σπάσει σε τεράστια τμήματα ανά πάσα στιγμή, τα οποία μπορεί στη συνέχεια να παραμείνουν για χρόνια, σαν «πλωτές πόλεις πάγου» που περιφέρονται ανεξέλεγκτα γύρω από τη Νότια Γεωργία.
Αυτό όμως δεν είναι το πρώτο τεράστιο παγόβουνο που απειλεί τη Νότιος Γεωργία και τους νήσους Σάντουιτς.
Το 2004 ένα με την ονομασία Α38 έπεσε στην ηπειρωτική υφαλοκρηπίδα τους, αφήνοντας πίσω του νεκρά μικρά πιγκουίνων και μικρές φώκιες στις παραλίες, καθώς τεράστια κομμάτια πάγου εμπόδιζαν την πρόσβασή τους σε περιοχές τροφής.
Η περιοχή φιλοξενεί πολύτιμες αποικίες βασιλικών πιγκουίνων και εκατομμύρια θαλάσσιους ελέφαντες και φώκιες.
«Η Νότια Γεωργία βρίσκεται σε περιοχή με παγόβουνα, οπότε οι επιπτώσεις είναι αναμενόμενες τόσο για την αλιεία όσο και για την άγρια ζωή», λέει ο Mark Belchier, θαλάσσιος οικολόγος που συμβουλεύει την κυβέρνηση της Νότιας Γεωργίας.
Οι ναυτικοί και οι ψαράδες λένε ότι τα παγόβουνα αποτελούν αυξανόμενο πρόβλημα. Το 2023 ένα με την ονομασία A76 τους τρόμαξε όταν έφτασε κοντά στο να συγκρουστεί.
«Κομμάτια του ανατρέπονταν προς τα πάνω, οπότε έμοιαζαν με μεγάλους πύργους πάγου, μια πόλη πάγου στον ορίζοντα», λέει ο κ. Belchier, ο οποίος είδε το παγόβουνο ενώ βρισκόταν στη θάλασσα. Αυτές οι πλάκες παραμένουν ακόμη και σήμερα γύρω από τα νησιά.
Η κλιματική αλλαγή και τα παγόβουνα
Η κλιματική αλλαγή είναι απίθανο να βρίσκεται πίσω από τη «γέννηση» του Α23α, καθώς αυτό δημιουργήθηκε πριν από μεγάλο χρονικό διάστημα, πριν από πολλές από τις επιπτώσεις της αύξησης της θερμοκρασίας που βλέπουμε τώρα.
Αλλά τα γιγάντια παγόβουνα είναι μέρος του μέλλοντός μας. Καθώς η Ανταρκτική γίνεται πιο ασταθής με τις πιο ζεστές θερμοκρασίες των ωκεανών και του αέρα, περισσότερα τεράστια κομμάτια των παγόβουνων θα αποσπώνται.
Μια ομάδα της Βρετανικής Ανταρκτικής Έρευνας στο ερευνητικό σκάφος Sir David Attenborough βρέθηκε κοντά στον Α23α το 2023. Οι επιστήμονες έσπευσαν να εκμεταλλευτούν τη σπάνια ευκαιρία να διερευνήσουν πώς επηρεάζουν τα τεράστια παγόβουνα το περιβάλλον.
Το πλοίο βρέθηκε σε μια ρωγμή στα γιγαντιαία τοιχώματα του παγόβουνου και η διδακτορική ερευνήτρια Laura Taylor συνέλεξε πολύτιμα δείγματα νερού 400 μέτρα μακριά από τους βράχους του.
«Είδα ένα τεράστιο τείχος πάγου πολύ ψηλότερο από μένα. Είχε διαφορετικά χρώματα σε διαφορετικά σημεία. Έπεφταν κομμάτια – ήταν αρκετά μαγευτικό», εξηγεί από το εργαστήριό της στο Κέιμπριτζ, όπου αναλύει τώρα τα δείγματα.
Η εργασία της εξετάζει τον αντίκτυπο που έχει το λιωμένο νερό στον κύκλο του άνθρακα στον νότιο ωκεανό.
«Αυτό δεν είναι απλώς νερό όπως αυτό που πίνουμε. Είναι γεμάτο θρεπτικά συστατικά και χημικές ουσίες, καθώς και μικροσκοπικά ζώα όπως το φυτοπλαγκτόν που έχουν παγώσει στο εσωτερικό του», λέει η κ. Τέιλορ.
Καθώς λιώνει, το παγόβουνο απελευθερώνει αυτά τα στοιχεία στο νερό, αλλάζοντας τη φυσική και τη χημεία του ωκεανού.