Αρχαία αντικείμενα, νομίσματα και εκκλησιαστικά κειμήλια από τους γεωμετρικούς χρόνους (1100-750 π.Χ.) έως τους ελληνιστικούς χρόνους (μέχρι 31 π.Χ.), συσκευασμένα εντός παλαιών χαρτοκιβωτίων και τυλιγμένα σε εφημερίδες του 1940, διέμεναν ως σιωπηλοί κάτοικοι… κάτω από το πολύβουο κέντρο της Αθήνας.
Κανείς δεν είχε ασχοληθεί μαζί τους -εκτός από εκείνους που τα «έκρυψαν» επιμελώς- μέχρι που ξεκίνησε, τον περασμένο Φεβρουάριο, η διαδικασία εκτέλεσης αποφάσεων του Μονομελούς Πρωτοδικείου Αθηνών για την απομάκρυνση των πρώην μισθωτών του καταστήματος που διαχειρίζεται η Εθνική Πινακοθήκη, στο Μέγαρο του Κληροδοτήματος Αλεξάνδρου Σούτσου, επί της οδού Σταδίου 33 και Πεσμαζόγλου 3, στην Αθήνα. Πρόκειται για μια περίπτωση παράνομης δραστηριότητας απόκτησης αγαθών, όπως σημειώνει στην τοποθέτησή της η υπουργός Πολιτισμού, Λίνα Μενδώνη, σε χθεσινή ανακοίνωση σχετικά με τον «θησαυρό αρχαιοτήτων στο κέντρο της Αθήνας» που εντοπίστηκε στο οίκημα που διαχειρίζεται η Εθνική Πινακοθήκη.
Σύμφωνα με πληροφορίες του «Ε.Τ.», η υπόθεση έχει πάρει τον δρόμο της Δικαιοσύνης, καθώς σχηματίστηκε δικογραφία που υποβλήθηκε στον εισαγγελέα. Η προέλευσή τους και οι συνθήκες υπό τις οποίες συγκεντρώθηκαν παραμένουν στο επίκεντρο της έρευνας, καθώς αναζητούνται απαντήσεις για το πώς κατέληξαν στο συγκεκριμένο σημείο και για την πιθανή σύνδεσή τους με παλαιότερες δραστηριότητες του οικήματος. Τα αρχαία αντικείμενα, κρυμμένα σε δυσπρόσιτο υπόγειο χώρο, που εντοπίστηκαν κατά τη διαδικασία απομάκρυνσης των πρώην μισθωτών του καταστήματος, αποτελούν κινητά μνημεία, προστατευόμενα από την αρχαιολογική νομοθεσία.
Σύμφωνα με την ανακοίνωση του ΥΠΠΟ, το σύνολο σχεδόν των αρχαίων αντικειμένων βρισκόταν σε δυσπρόσιτο υπόγειο χώρο, προσβάσιμο από καταπακτή στο δάπεδο του ισογείου. Βρέθηκαν συσκευασμένα εντός παλαιών χαρτοκιβωτίων και ορισμένα εξ αυτών ήταν τυλιγμένα σε εφημερίδες της δεκαετίας του 1940, όταν έγινε και η πρώτη εκμίσθωση του ακινήτου, προκειμένου να λειτουργήσει ως κατάστημα πώλησης κοσμημάτων πάσης φύσεως, ωρολογίων, έργων τέχνης και παντός συναφούς είδους. Εντοπίστηκαν και καταγράφηκαν 102 αρχαία αντικείμενα, όπως κύλικες, κάνθαροι, λεκανίδες, λήκυθοι, σκύφοι, ακόμα και ειδώλια που χρονολογούνται από τους γεωμετρικούς μέχρι τους ελληνιστικούς χρόνους, 36 αντικείμενα θρησκευτικού χαρακτήρα μεταβυζαντινών χρόνων, εικόνες, ασημένιες επενδύσεις, αρχιερατική ράβδος και άλλα εκκλησιαστικά αντικείμενα, καθώς και 3.247 νομίσματα, μετάλλια, σφραγιδόλιθοι, σταθμία, μολυβδόβουλα που χρονολογούνται από τους αρχαίους έως τους νεότερους χρόνους.
Κατά τον εντοπισμό των αρχαίων αντικειμένων τον Φεβρουάριο του 2024, ο αρμόδιος εκπρόσωπος της Εθνικής Πινακοθήκης-Μουσείου Αλέξανδρου Σούτσου (ΕΠΜΑΣ) ενημέρωσε άμεσα το υπουργείο Πολιτισμού για τα ευρήματα. Αρχαιολόγοι από τη Διεύθυνση Τεκμηρίωσης και Προστασίας Πολιτιστικών Αγαθών (ΔΤΠΠΑ) και το Νομισματικό Μουσείο πραγματοποίησαν αυτοψία στον χώρο. Σήμερα, σχεδόν έναν χρόνο μετά, τα αντικείμενα έχουν μεταφερθεί προς φύλαξη σε αποθηκευτικούς χώρους της Εφορείας Πόλεως Αθηνών και στο Νομισματικό Μουσείο, μέχρι να ολοκληρωθεί η διερεύνηση της υπόθεσης από τις αρμόδιες εισαγγελικές αρχές. Μετά τη συντήρησή τους θα αποτελέσουν αντικείμενο εξέτασης από ειδική επιστημονική επιτροπή, βάσει της γνωμοδότησης του Κεντρικού Αρχαιολογικού Συμβουλίου, η οποία θα αποφανθεί για τη χρηματική αξία τους.
ΛΙΝΑ ΜΕΝΔΩΝΗ
«Προστασία πολιτιστικών αγαθών»
«Η προστασία των πολιτιστικών αγαθών αποτελεί θεσμοθετημένη υποχρέωση του υπουργείου Πολιτισμού και από τις βασικές προτεραιότητες της πολιτικής μας. Πέραν του επαναπατρισμού πολιτιστικών αγαθών παρανόμως εξαχθέντων από τη χώρα μας -αποτέλεσμα της συστηματικής συνεργασίας μας με πολιτιστικούς φορείς και οντότητες του εξωτερικού ή οικειοθελών παραδόσεων από πολιτιστικούς οργανισμούς ή μεμονωμένους ιδιώτες από το εξωτερικό-, υπάρχουν και οι περιπτώσεις παράνομης δραστηριότητας απόκτησης αγαθών στο εσωτερικό μας», σημειώνει στην τοποθέτησή της η υπουργός Πολιτισμού, Λίνα Μενδώνη, και επισημαίνει: «Μία τέτοια περίπτωση εντοπίστηκε στην καρδιά της Αθήνας. Πλήθος αρχαίων νομισμάτων, αντικείμενα, αρχαία και εκκλησιαστικά, που χρονολογούνται από τους αρχαίους έως τους νεότερους χρόνους, εντοπίστηκαν σε οίκημα που διαχειρίζεται η Εθνική Πινακοθήκη. Η ετοιμότητα και η συνεργασία μεταξύ των εντεταλμένων φορέων της Πολιτείας και η συνδρομή των αστυνομικών και των δικαστικών αρχών, όπου κρίνεται απαραίτητη, αποτελούν τα “κλειδιά” που διασφαλίζουν την προστασία της πολιτιστικής μας κληρονομιάς. Η τεκμηρίωση και η μελέτη κάθε νέου πολιτιστικού αγαθού που εντοπίζεται είναι ουσιώδους σημασίας για τη διαφύλαξη του παρελθόντος μας και την κατανόηση των αρχαίων κοινωνιών».
