Εν όψει των επικείμενων ευρωεκλογών της 9ης Ιουνίου, θα δοθεί σε όλους τους πολίτες των κρατών μελών της ΕΕ η ευκαιρία να εκλέξουν τους μελλοντικούς ευρωβουλευτές που θα διατελέσουν τα καθήκοντά τους μέχρι το 2029.
Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο είναι η μόνη απευθείας εκλεγμένη διακρατική συνέλευση στον κόσμο, τα μέλη του οποίου εργάζονται καθημερινά για να προάγουν τα συμφερόντα των πολιτών των χωρών τους.
Μέσα από τα πολλά προνόμια, δικαιώματα και υποχρεώσεις ενός ευρωβουλευτής, αποκτά ιδιαίτερη βαρύτητα και δημοσιότητα τελευταία το δικαίωμα της βουλευτικής ασυλίας.;
Η βουλευτική ασυλία των ευρωβουλευτών, ομοιάζει, κατα πρώτον, με αυτή των βουλευτών στον σκοπό της. Ο βουλευτής, ως μέλος του Ευρωκοινοβουλίου πρέπει να μπορεί να ασκήσει ελεύθερα την εντολή του χωρίς να εκτίθεται σε αυθαίρετες ποινικές διώξεις, διασφαλίζοντας την ακεραιότητα και την ανεξαρτησία του Κοινοβουλίου στο σύνολό του. Η βουλευτική ασυλία ενός ευρωβουλευτή συνίσταται στο ανεύθυνο και ακαταδίωκτο του βουλευτή, τόσο εντός της επικράτειας του κράτους του, αλλά και εντός όλων των άλλων κρατών μελών της ΕΕ. Το ανεύθυνο συνίσταται στην ελευθερία της γνώμης και ψήφου κατα συνείδηση στο Κοινοβούλιο (Σ 60 παρ.1), αποκλείοντας κάθε ποινική, αστική και πειθαρχική ευθύνη ισχύοντας στο διηνεκές, δεν νοείται βέβαια αποκλεισμός της πολιτικής ευθύνης του βουλευτή. Από την άλλη πλευρά, το ακαταδίωκτο παρέχει εξαίρεση από κάθε μέτρο κράτησης και κάθε δικαστική δίωξη τόσο για τα άσχετα προς τα καθήκοντά του εγκλήματα όσο και τα σχετικά (Σ 62, άρθρο 9 του Πρωτοκόλλου αριθμός 7), ώστε να καλύπτεται η ανάγκη περί προστασίας έναντι απειλής κατα της ανεξαρτησίας του βουλευτή για λόγους κατεξοχήν πολιτικούς. Εννοείται πως παραίτηση από τις ασυλίες δεν χωρεί.
Το ΕΔΔΑ καταδικάζει την Ελλάδα όταν το ακαταδίωκτο προσβάλει το δικαίωμα του αντιδίκου του βουλευτή στη χρηστή απονομή δικαιοσύνης (ΕΣΔΑ 6), διότι καλύπτει πράξεις που δεν συνδέονται με τισ βουλευτικέσ υποχρεώσεις. (Τσαλκιτζής κατά Ελλάδας, 2006, Συγγελίδης κατά Ελλάδας, 2010)
Όμως, η βουλευτική ασυλία μπορεί να αρθεί όταν ο βουλευτής βρεθεί επ’ αυτοφώρω, αλλά και σε άλλες περιπτώσεις, με άδεια του Ευρωκοινοβουλίου. Η πρόσφατη απόφαση της 6 Φεβρουαρίου 2024, έκρινε ότι το αίτημα που είχε υποβληθεί από την ευρωπαία γενική εισαγγελέα για άρση της βουλευτικής ασυλίας της Εύας Καϊλή στις αρχές τους 2023, έγινε δεκτό. Κατά αυτόν τον τρόπο ανοίγει ο δρόμος για την εκκρεμούσα έρευνα σχετικά με πράξεις που ενδέχεται να στοιχειοθετούν ηθική αυτουργία στο έγκλημα της απάτης σε βάρος των οικονομικών συμφερόντων της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Το Κοινοβούλιο δεν διαπίστωσε ότι υπάρχουν αποδεικτικά στοιχεία περί «fumus persecutionis» (μεροληπτικής δίωξης), από τα οποία να προκύπτει ότι η εν λόγω δικαστική διαδικασία ασκήθηκε με σκοπό να παρακωλυθεί η πολιτική δραστηριότητα της βουλεύτριας, και επομένως να υποστεί πλήγμα το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Επίσης, λίγες μέρες πριν στις 2 Φεβρουαρίου του 2024 έγινε δεκτό και το αίτημα για άρση της βουλευτικής ασυλίας του Γιώργου Κύρτσου που κατατέθηκε από τον Εισαγγελέα Πρωτοδίκων Αθηνών για να δικασθεί για μη καταβολή χρεών προς το Δημόσιο.
Κρίσιμο ερώτημα είναι αν ύστερα από την άρση της βουλευτικής ασυλίας ο ευρωβουλευτής εξακολουθεί να κρατεί την υφιστάμενη θέση του. Η απάντηση είναι θετική. Η εντολή των ευρωβουλευτών είναι εθνική εντολή και δεν μπορεί να αφαιρεθεί από οποιαδήποτε άλλη αρχή. Επιπλέον, η άρση της ασυλίας δεν συνιστά ετυμηγορία για την ενοχή ή όχι του ευρωβουλευτή. Μέσω αυτής δίνεται απλώς η δυνατότητα στις εθνικές δικαστικές αρχές να προβούν στις ανάλογες ενέργειες, δηλ. τη διεξαγωγή έρευνας ή δίκης. Καθώς οι ευρωβουλευτές εκλέγονται σύμφωνα με την εθνική εκλογική νομοθεσία, εάν ευρωβουλευτής κριθεί ένοχος για ποινικό αδίκημα που συνεπάγεται έκπτωση από το αξίωμα, εναπόκειται στις αρχές του κράτους μέλους να ενημερώσουν το Κοινοβούλιο σχετικά.
Επομένως, θα πρέπει να αναρωτηθούμε αν οι βουλευτικές ασυλίες προστατεύουν ουσιαστικά τους ευρωβουλευτές και βουλευτές και το λειτούργημά τους ή εξυπηρετούν τα προσωπικά συμφέροντα των προσώπων αυτών. Η καταχρηστική εφαρμογή και χρήση των δικαιωμάτων αυτών ελλοχεύει τον κίνδυνο της συγκάλυψης και της ελλιπούς δικαστικής προστασίας των πολιτών. Η δικαιοσύνη παραβιάζεται μάλλον από την υπερβολή στην άσκηση των προνομίων τους από μέρους των βουλευτών. Πόσο μάλλον όταν αμαυρώνεται η αξιοπρέπεια της βουλευτικής ιδιότητας και χάνεται η ουσιαστική αξία και τιμή της θέσης αυτής.
Κοσσιέρη Βαρβάρα Βασιλική
Φοιτήτρια Νομικής Αθηνών
Βιβλιογραφία:
Αντώνη Μ. Παντελή, Εγχειρίδιο Συνταγματικού Δικαίου, 2020
https://www.europarl.europa.eu/news/el/faq/11/ti-einai-i-vouleutiki-asulia
https://www.europarl.europa.eu/doceo/document/A-9-2024-0029_EL.html
https://elections.europa.eu/el/how-elections-work/