- Ο Άγιος Ουαλεντίνος ήταν Πρεσβύτερος και μαρτύρησε στη Ρώμη επί αυτοκράτορα Κλαυδίου (41 – 54 μ.Χ.). Αν και συχνά ο Άγιος Βαλεντίνος χαρακτηρίζεται «δυτικός άγιος», όπως όλοι οι προ του σχίσματος άγιοι, είναι άγιος Ορθόδοξος.
Προφανώς, ο Άγιος Ουαλεντίνος ο Ιερομάρτυρας τιμάται την αυτή ημέρα και από την Ορθόδοξη Εκκλησία και του παπικούς – αλλά, το «Β» γίνεται «Ου» κατά την απόδοση του ονόματός του στην Ελληνική.
Ο Άγιος Βαλεντίνος ήταν πρεσβύτερος και μαρτύρησε στη Ρώμη επί αυτοκράτορα Κλαυδίου. Ως εδώ διασώζεται, παραδόσεως ένεκα, μία κοινή αλήθεια σε Δύση και Ανατολή.
Πέραν αυτής, στο βίο του αγίου προστίθεται από τη δυτική χριστιανοσύνη – δεν μπορέσαμε να βρούμε ορθόδοξη πηγή που να αναφέρει περισσότερα ή τα αυτά – ότι, τω καιρώ εκείνω, ο Κλαύδιος είχε απαγορεύσει το γάμο στους νέους άνδρες, ώστε ευκολότερα να τους στρατολογεί για τις εκστρατείες.
Παρά την απαγόρευση, ο χριστιανός ιερέας Ουαλεντίνος πάντρευε κρυφά τα ερωτευμένα ζευγάρια. Η παρανομία του τον οδήγησε ενώπιον του αυτοκράτορα και, εν τέλει, στο θάνατο.
Αυτή είναι η θρησκευτική άποψη, αλλά οι δεκαετίες οδήγησαν να επισκιαστεί από την ρομαντική άποψη. Στην τελευταία, καταπώς πρέπει σε νουβέλα της ρομαντικής εποχής, ο φυλακισμένος ιερέας ερωτεύεται τη θυγατέρα του δεσμοφύλακά του -η οποία, προφανώς, ξημεροβραδιαζόταν στη φυλακή- και, λίγο πριν πεθάνει με μαρτυρικό θάνατο, της γράφει ένα απελπισμένο ερωτικό γράμμα.
Υπογράφει το γράμμα «ο Βαλεντίνος σου», προς μεγάλη χαρά των δημιουργών ευχετηρίων καρτών ανά τους αιώνας.
Πέρα από τα όσα ρομαντικά και παραμυθένια στόλισε τη μέρα ο χρόνος, αρκετοί εικάζουν πως οι ρίζες της «γιορτής των ερωτευμένων» είναι πιο παλιές και καθόλου χριστιανικές. Τις εντοπίζουν στα Λουπερκάλια, μια ρωμαϊκή εορτή που τιμούσε τη Λύκαινα η οποία έθρεψε το Ρωμύλο και το Ρώμο, τους ιδρυτές της Ρώμης.
Τα Λουπερκάλια τιμούνταν 13-15 Φεβρουαρίου και είχαν πολλά κοινά με τα αρκαδικά Λύκεια και τη λατρεία του Πανός. Ήταν γιορτή της άνοιξης και του ξυπνήματος της φύσης, παγανιστική, συνδεδεμένη με τη γονιμότητα. Απόηχος της παγανιστικής γιορτής είναι και ο αγγλικός λαϊκός μύθος που θέλει συγκεκριμένα την 14η Φεβρουαρίου να αρχίζει το ζευγάρωμα των πετεινών του ουρανού.
Ο Μεσαίωνας ήταν που είδε τα πρώτα γράμματα σε «Βαλεντίνες». Η γιορτή συνδέθηκε με τον ρομαντικό έρωτα, τουλάχιστον στον αγγλοσαξωνικό κόσμο, χάρη στον ποιητή και πολιτικό Τζέφρι Τσόσερ, συγγραφέα των «Ιστοριών του Καντέρμπουρι» , λίγο πριν τελειώσει ο Μεσαίωνας.
Άγιος Βαλεντίνος
Η Παπική εκκλησία στην αναθεώρηση του γενικού εορτολογίου της το 1969 υποβίβασε την ημέρα του Αγίου Βαλεντίνου σε τοπική εορτή, επειδή δεν γνώριζε σχεδόν τίποτα για τον βίο του, παρά μόνο ότι ετάφη στη Βία Φλαμίνια της Ρώμης στις 14 Φεβρουαρίου.
Όταν, όμως, ο ξενόφερτος άγιος Βαλεντίνος άρχισε να μπαίνει για τα καλά και στη ζωή των Ελλήνων και η ημέρα αυτή να καθιερώνεται και στη χώρα μας ως η ημέρα των ερωτευμένων στα τέλη της δεκαετίας του ‘70 με πρωτοβουλία των ανθοπωλών, εκπρόσωποι της Εκκλησίας πρότειναν οι Έλληνες ερωτευμένοι να τιμούν και να γιορτάζουν αγίους που υπάρχουν στο ορθόδοξο εορτολόγιο.
Η Ορθόδοξη Εκκλησία έχει τους δικούς της Αγίους του έρωτα. Μπορεί οι παπικοί και επιχειρηματικά συμφέροντα να επέβαλαν τον Άγιο Βαλεντίνο, αλλά στις 13 Φεβρουαρίου τιμάται η μνήμη των Αγίων Αποστόλων Ακύλα και Πρισκίλλης, που θεωρούνται προστάτες των ερωτευμένων, ενώ υπάρχει και ο Άγιος Υάκινθος για τους ερωτευμένους του καλοκαιριού.
Γιορτή των ερωτευμένων – Ορθόδοξη Θεώρηση
Ο Άγιος Βαλεντίνος στη χώρα μας άρχισε να «τιμάται» από τους ερωτευμένους προς τα τέλη της δεκαετίας του ’70, με πρωτοβουλία των ανθοπωλών.
Όσα ακολούθησαν την «Ημέρα των ερωτευμένων» (λουλούδια, δώρα, εκδηλώσεις κ.λπ.) ανάγκασαν πολλούς να αναζητήσουν αγίους της Ορθόδοξης Εκκλησίας οι οποίοι με τη ζωή τους ανέδειξαν τις σχέσεις άνδρα-γυναίκας, με σεβασμό στην ανθρώπινη φύση.
Το 1994, ο τότε εκπρόσωπος Τύπου της Ιεράς Συνόδου, Γιάννης Χατζηφώτης, πρότεινε να καθιερωθεί η 3η Ιουλίου ως ημέρα των ερωτευμένων, οπότε τιμάται η γιορτή του Αγίου Υακίνθου, ο οποίος έχει προβληθεί ως Άγιος της αγάπης, των ερωτευμένων ζευγαριών και της νεότητας.
Ο Άγιος Υάκινθος υπήρξε, σύμφωνα με την Ορθόδοξη Εκκλησία, θαλαμηπόλος του αυτοκράτορα Τραϊανού, ο οποίος του ζήτησε να απαρνηθεί τον Χριστό. Εκείνος αρνήθηκε και φυλακίστηκε 12 χιλιόμετρα νότια από τα Ανώγεια της Κρήτης, στην ορεινή περιοχή Φούρνοι, όπου του έδιναν φαγητά ποτισμένα με το αίμα ζώων που είχαν θυσιαστεί σε είδωλα.
Ο Άγιος αρνήθηκε το φαγητό επί σαράντα ημέρες και τελικά πέθανε από ασιτία το 98 μ.Χ., σε ηλικία 20 ετών. Οι φρουροί του βρήκαν στο κελί του αγγέλους, που κρατούσαν λαμπάδες, να τον στεφανώνουν. Ο αυτοκράτορας Τραϊανός, κατά την Ελληνορθόδοξη Παράδοση, έδωσε εντολή να πετάξουν το λείψανό του στα θηρία, αλλά το φύλασσαν άγγελοι και τα θηρία δεν το πείραξαν.
Τελικά, το λείψανο ετάφη στην πατρίδα του, την Καισάρεια, από έναν συγκλητικό στον οποίο είχε ξαναδώσει το φως του.
Παράλληλα, το όνομα «Υάκινθος» είναι συνυφασμένο με τα πανάρχαια ήθη. Προς τιμήν του γίνονταν κάθε χρόνο γιορτές στην Τύλισσο, τη Μεσσηνία και τη Σπάρτη. Γιόρταζαν τον θάνατο και την ανάσταση του Αγίου, καθώς θεωρούνταν ένας προελληνικός θεός της βλάστησης και της γονιμότητας.
Η σύγχρονη λατρεία του ξεκίνησε στα Ανώγεια της Κρήτης, με τα Υακίνθεια, και εξαπλώθηκε σιγά-σιγά σε όλη την Ελλάδα. Θεωρείται ο Άγιος του έρωτα, των αγνών αισθημάτων, της δημιουργίας και της έμπνευσης.
Ειδικότερα, όσοι προτιμούν να γιορτάζουν τον, κατά την κρητική παράδοση, Έλληνα Άγιο της αγάπης επισκέπτονται τον λιτό, κυκλικό, πέτρινο ναό του, που είναι χτισμένος σε υψόμετρο 1.200 μ., στον Ψηλορείτη.
Ανεξάρτητα από την τιμή που πρέπει να αποδίδουμε στους Αγίους προστάτες του έρωτα, είναι γεγονός ότι τις τελευταίες δεκαετίες υπάρχει μια καταναλωτική έκρηξη, στην οποία έχουν επενδύσει έμποροι, βιοτέχνες, εστιατόρια και, κυρίως, τα ανθοπωλεία και η οποία είναι αντίθετη στις αρχές της Ορθόδοξης Εκκλησίας.
Γιορτή των ερωτευμένων – Αγίου Βαλεντίνου
Τα Λουπερκάλια τιμούνταν 13-15 Φεβρουαρίου και είχαν πολλά κοινά με τα αρκαδικά Λύκεια και τη λατρεία του Πανός. Ήταν γιορτή της άνοιξης και του ξυπνήματος της φύσης, παγανιστική, συνδεδεμένη με τη γονιμότητα. Απόηχος της παγανιστικής γιορτής είναι και ο αγγλικός λαϊκός μύθος που θέλει συγκεκριμένα την 14η Φεβρουαρίου να αρχίζει το ζευγάρωμα των πετεινών του ουρανού.
Ο Μεσαίωνας ήταν που είδε τα πρώτα γράμματα σε «Βαλεντίνες». Η γιορτή συνδέθηκε με τον ρομαντικό έρωτα, τουλάχιστον στον αγγλοσαξωνικό κόσμο, χάρη στον ποιητή και πολιτικό Τζέφρι Τσόσερ, συγγραφέα των «Ιστοριών του Καντέρμπουρι» , λίγο πριν τελειώσει ο Μεσαίωνας.
Όμως, ακόμη, παρέμενε πεδίο δράσης των ελαχίστων που γνώριζαν γραφή ή είχαν γραμματικό… η γιορτή απέκτησε λαϊκή βάση μετά τον 17ο αιώνα, στα τέλη του οποίου τυπώνονται και οι πρώτες κάρτες για Βαλεντίνους.
Σήμερα, υπολογίζεται ότι την 14η Φεβρουαρίου ανταλλάσσονται πάνω από ένα δισεκατομμύριο κάρτες παγκοσμίως, εκ των οποίων περίπου 180 εκατομμύρια στις ΗΠΑ – ο αριθμός δεν μειώθηκε από τις ηλεκτρονικές κάρτες, παρ ότι πολλοί το προέβλεπαν.
Οι Ορθόδοξοι Χριστιανοί εορτάζουμε την ημέρα της αγάπης μεταξύ των συζύγων στις 13 Φεβρουαρίου με την εορτή των Αγίων Ακύλα και Πρισκίλλης των Αποστόλων.