Λίγο μετά την παλιά γέφυρα του Ισθμού μια αρχαία πόλη εμφανίζεται μπροστά μας έτοιμη να μας διηγηθεί ιστορίες αιώνων…
Ο αρχαιολογικός χώρος της Αρχαίας Κορίνθου βρίσκεται στους βόρειους πρόποδες του λόφου του Ακροκορίνθου, γύρω από τον αρχαϊκό Ναό του Απόλλωνα.
Η αρχαία Κόρινθος κατοικήθηκε ήδη από τα νεολιθικά χρόνια (6500-3250 π.Χ.). Η πόλη, γνωστή από τους μυκηναϊκούς χρόνους, αναφέρεται στον Όμηρο ως «αφνειός» (= πλούσια) (Ιλιάδα Β 570), λόγω της ιδιαίτερα εύφορης γης της.
Η μεγάλη παραγωγή αγροτικών προϊόντων, ήδη από τους πρώιμους ιστορικούς χρόνους, ευνόησε την ανάπτυξη έντονης εμπορικής δραστηριότητας, κυρίως προς τη δυτική Μεσόγειο, ενώ τον 8ο αιώνα π.Χ. ιδρύθηκαν κορινθιακές αποικίες, όπως η Κέρκυρα στο Ιόνιο Πέλαγος και οι Συρακούσες στη Σικελία, με σημαντικό ρόλο και συμβολή στην ιστορία του αρχαίου μεσογειακού κόσμου.
Το φρούριο του Ακροκορίνθου στην κορυφή του βουνού…
Ακροκόρινθος. Κάστρο επί του απόκρημνου βράχου Ακροκορίνθου, που υψώνεται ΝΔ της Αρχαίας Κορίνθου. Αποτέλεσε την οχυρωμένη ακρόπολη της αρχαίας και μεσαιωνικής Κορίνθου.
Η οχύρωση εξασφαλίζεται με σύστημα τριών περιβόλων, που χωρίζονται μεταξύ τους με τείχη, ενισχυμένα με πύργους και προμαχώνες. Τρεις επιβλητικοί πυλώνες οδηγούν στο εσωτερικό, όπου υπάρχουν ερείπια κτισμάτων όλων των εποχών.
Κρήνη Γλαύκη
Η Κρήνη Γλαύκη προβάλλει ως ένας τετραγωνισμένος όγκος φυσικού βράχου, που προέκυψε από την απολάξευση της δυτικής ράχης του λόφου του Ναού του Απόλλωνα. Η Κρήνη συνδέεται με τον μύθο της Γλαύκης, κόρης του βασιλιά της Κορίνθου Κρέοντα, η οποία επρόκειτο να παντρευτεί τον ήρωα Ιάσονα.
Ωστόσο, η μάγισσα Μήδεια, η οποία είχε ήδη ακολουθήσει τον Ιάσονα από την Κολχίδα στην Ελλάδα, μετά την Αργοναυτική εκστρατεία και είχε κάνει δύο παιδιά μαζί του, εκδικήθηκε την νεαρή κοπέλα προσφέροντάς της δηλητηριασμένο γαμήλιο πέπλο. Όταν η Γλαύκη φόρεσε τον πέπλο, εκείνος ανεφλέγη και στην προσπάθειά της να σωθεί, έπεσε μέσα στην πηγή, η οποία έκτοτε φέρει το όνομά της.
Ναός του Απόλλωνα
Ο ναός στο πλάτωμα του βραχώδους λόφου ταυτίζεται με τον αναφερόμενο στις πηγές Ναό του θεού Απόλλωνα.
Ο αρχικός ναός που χρονολογείται μεταξύ του πρώιμου 7ου και του πρώιμου 6ου αιώνα π.Χ. ήταν κατασκευασμένος από λίθο, πλίνθους και ξύλινες δοκούς και έφερε βαριά και περίπλοκη τετράρριχτη στέγη από πήλινες κεράμους. Πιθανώς επρόκειτο για απλής μορφής κατασκευή χωρίς εξωτερικούς κίονες, ενώ κατά άλλη άποψη έφερε περίσταση.
Περί τα μέσα του 6ου αιώνα π.Χ., ανεγέρθηκε στην θέση του κατεστραμμένου αρχικού κτηρίου ένας διπλός εν παραστάσι ναός δωρικού ρυθμού. Το δυτικό δωμάτιο ταυτίζεται με θησαυροφυλάκιο.
Δύο σειρές κιόνων διέτρεχαν τα δύο δωμάτια του σηκού, αλλά απομακρύνθηκαν στα ρωμαϊκά χρόνια, όταν ανακαινίστηκε ριζικά ο ναός. Τμήμα του ανατολικού πτερού καταστράφηκε λόγω της ανέγερσης της κατοικίας του Οθωμανού μπέη της Κορίνθου.
Αίθριο μουσείου
Το Μουσείο Αρχαίας Κορίνθου κτίστηκε το 1932 για να στεγάσει τα πολυάριθμα αντικείμενα που έφερνε στο φως η αρχαιολογική σκαπάνη. Η ανέγερσή του έγινε από την Αμερικανική Σχολή Κλασικών Σπουδών, με δωρεά της Ada Small Moore. Το κτήριο σχεδιάστηκε από τον Stuart Thompson, σύμφωνα με τα αρχιτεκτονικά πρότυπα της «Σχολής του Σικάγο». Η δυτική του πτέρυγα προστέθηκε αργότερα, το 1951. Οι χώροι του Μουσείου οργανώθηκαν γύρω από δύο αίθρια, που δίνουν έναν ιδιαίτερο χαρακτήρα στο κτήριο.
Το διάστημα 2007-2008 έγιναν εργασίες για την αναβάθμιση του Μουσείου. Τότε ανακαινίστηκαν οι δύο αίθουσες που στέγαζαν τις προϊστορικές συλλογές και τα ευρήματα από το Ασκληπιείο. Το 2015 ολοκληρώθηκαν μεγάλης κλίμακας εργασίες στην ανατολική και νότια πτέρυγα. Στους χώρους αυτούς φιλοξενείται πλέον μια νέα έκθεση για την αρχαία Κόρινθο, από τα γεωμετρικά χρόνια μέχρι και την καταστροφή της από τους Ρωμαίους, το 146 π.Χ.
Ας δούμε μερικά εκθέματα του μουσείου…
Νεκρική κλίνη
Χρονολόγηση: 325 – 300 π.Χ.
Εκθεσιακός Χώρος: Κόρινθος, μια ισχυρή πόλη-κράτος Το σπάνιο αυτό εύρημα βρέθηκε το 1931 μέσα σε θαλαμοειδή τάφο στην περιοχή του Χελιωτόμυλου. Η ανώτερη οριζόντια επιφάνεια της κλίνης αποτελείται από δύο μεγάλες πλάκες, τοποθετημένες με τέτοιο τρόπο ώστε να αφήνουν ένα μικρό άνοιγμα ανάμεσά τους.
Η παρουσία αυτού του ανοίγματος πιθανώς οφείλεται στην ανάγκη διεύλευσης των πλακών αυτών μέσα από τη στενή είσοδο του ταφικού θαλάμου και της τοποθέτησής τους στο χώρο. Στη συνέχεια, προκειμένου να καλυφθούν οι σύνδεσμοι φαίνεται ότι το άνοιγμα αυτό γέμισε με χοντρό κονίαμα που σώζεται σε ορισμένα σημεία. Η παρουσία αυτού του τύπου τάφου δεν είναι συνηθισμένη στη Νότια Ελλάδα. Έχει συσχετιστεί με τη μακεδονική επιρροή, αλλά και με τα ιδεώδη του Πλάτωνα για το θάνατο ως ύπνο.
Χάλκινο κράνος κορινθιακού τύπου
Χρονολόγηση: 500 – 475 π.Χ.
Εκθεσιακός Χώρος: Κόρινθος, μια ισχυρή πόλη-κράτος
Ο συγκεκριμένος τύπος κράνους σύμφωνα με τις αρχαίες πηγές έχει την καταγωγή του στην Κόρινθο και για αυτό ονομάζεται κορινθιακός. Κάλυπτε πλήρως την κεφαλή, αφήνοντας ελεύθερα μόνο τα μάτια, τη μύτη και το στόμα.
Το βασικό του μειονέκτημα ήταν ότι περιόριζε την όραση και κυρίως την ακοή, ωστόσο αποτέλεσε ένα από τα δημοφιλέστερα κράνη των οπλιτών που πολεμούσαν συντεταγμένα στο πλαίσιο της οπλιτικής φάλαγγας. Το συγκεκριμένο κράνος προέρχεται από έναν τάφο στο Βόρειο Νεκροταφείο. Βρέθηκε μαζί με έναν χάλκινο λέβητα που περιείχε τα καμμένα οστά του νεκρού, ενώ ίχνη δέρματος και υφάσματος πιθανώς ανήκουν στον θώρακα του νεκρού. Εικάζεται ότι ο νεκρός ήταν πολεμιστής που σκοτώθηκε μακριά από την Κόρινθο και μεταφέρθηκε στην πατρίδα του, όπου τάφηκε μαζί με τον οπλισμό του.
Το σύνταγμα του Οκταβιανού Αυγούστου και των εγγονών του
Χρονολόγηση: 1ος αι. π.Χ – 1ος αι. μ.Χ.
Εκθεσιακός Χώρος: Κόρινθος, αποικία Ρωμαίων
Άγαλμα του Λούκιου, εγγονού του Αυγούστου. Άγαλμα του Αυτοκράτορα Αυγούστου. Άγαλμα του Γάιου Καίσαρα, εγγονού του Αυγούστου. Από την Ιουλία Βασιλική.
Ψηφιδωτό δάπεδο από ρωμαϊκή έπαυλη
Χρονολόγηση: 2ος αι. μ.Χ.
Εκθεσιακός Χώρος: Κόρινθος, αποικία Ρωμαίων
Ψηφιδωτό δάπεδο από ρωμαϊκή έπαυλη που κοσμείται με μετάλλιο με την κεφαλή του θεού Διόνυσου.
Aγάλματα αιχμαλώτων από την Φρυγία
Χρονολόγηση: Β΄ μισό 2ου αι. – αρχές 3ου αι. μ.Χ.
Εκθεσιακός Χώρος: Κόρινθος, αποικία Ρωμαίων
Aγάλματα αιχμαλώτων από την Φρυγία
Γιγαντιαία αγάλματα αιχμαλώτων από την Φρυγία, που χρησίμευαν ως πεσσοί στην «Πρόσοψη των Αιχμαλώτων» της Βόρειας Βασιλικής.
Κίονες και ιερό
Κεντρικά καταστήματα αρχαίας αγοράς
Η αγορά, η οποία είχε μορφή ορθογωνίου και διαστάσεις 160 μέτρα μήκος και 70 πλάτος.
Τα κυριότερα κτίσματα που την περιβάλλουν είναι η νότια στοά, που σχηματίζεται από σειρά ομοιόμορφων καταστημάτων, καθένα από τα οποία ήταν χωρισμένο σε δύο δωμάτια.
Ναός της Οκταβίας
Ένα από τα καλύτερα σωζόμενα δείγματα ρωμαϊκής αρχιτεκτονικής. Κατά την πρώτη οικοδομική φάση του, ο ναός ήταν δωρικός με πρόσταση έξι κιόνων και διέθετε λίθινη θεμελίωση, πιθανότατα με τριβαθμιδωτό κρηπίδωμα.
Το τέμενος οριοθετούνταν με τοίχο στα δυτικά και στοές προς βορρά και νότο.
Το επιστύλιο της ανατολικής πλευράς έφερε λατινική επιγραφή με ένθετα, χάλκινα γράμματα. Το ορθογώνιο τέμενος του ναού οριοθετούσαν στοές.
Ο ναός ήταν πιθανώς αφιερωμένος στην λατρεία της Τριάδας του Καπιτωλίου (Jupiter, Juno, Minerva) ή στην λατρεία της αυτοκρατορικής οικογένειας, ενώ κατά τον Παυσανία εκεί λατρευόταν η αδελφή του Οκταβιανού Αυγούστου Οκταβία.
Μύθοι
Όπως συμβαίνει και με άλλες αρχαίες Ελληνικές πόλεις, δεν έχουμε πληροφορίες για τα ιστορικά γεγονότα της αρχαίας Κορίνθου. Ό,τι γνωρίζουμε είναι από μύθους και αυτοί ακόμη διαφέρουν. Την εποχή του χαλκού η πόλη αναφέρεται σε πολλούς αρχαίους μύθους, όπως στο μύθο του Σίσυφου, στο μύθο του Βελλεροφόντη, στο μύθο του Ιάσονα και της Μήδειας κ.α.
Στην πραγματικότητα η Κόρινθος οικειοποιήθηκε τους μύθους της κοντινής της πόλης Εφύρας, για την οποία ο Όμηρος αναφέρει ότι βρισκόταν στο εσωτερικό της πεδιάδας του Άργους.
Από τον Όμηρο γνωρίζουμε επίσης ότι ο Σίσυφος ήταν βασιλιάς της Εφύρας και μαθαίνουμε για τον εγγονό του τον Βελλεροφόντη, που είχε στενές σχέσεις με τον βασιλιά της Τίρυνθας Προίτο. Όλες αυτές οι ιστορίες έγιναν τοπικές, όταν η περιοχή γύρω από τη Νεμέα καταλήφθηκε από την Κόρινθο. Σ’ αυτό συνέβαλε και ο αρχαίος Κορίνθιος ποιητής Εύμηλος, που ανήκε στη δωρική οικογένεια των Βακχιάδων.
Ρωμαϊκό άγαλμα
Η τραγωδία του Ευριπίδη Μήδεια, αναφέρεται σε μία ξένη γυναίκα, που την έφερε ο Ιάσονας στην Κόρινθο, και η οποία δολοφονεί τη Γλαύκα, την κόρη του βασιλιά, που ο Ιάσων επρόκειτο να παντρευτεί, και αργότερα σκοτώνει τα δύο παιδιά της που είχε κάνει με τον Ιάσονα για να τον εκδικηθεί.
Αυτή είναι τελείως διαφορετική ιστορία από τον κορινθιακό μύθο, ο δε τάφος της υπήρχε και τον επισκέπτονταν οι ξένοι μέχρι τον 2ο αιώνα μ.Χ.
Ίδια είναι και η περίπτωση για τον φημισμένο Σίσυφο, που γνωρίζουμε από την Οδύσσεια του Ομήρου ότι είχε καταδικασθεί στον Άδη να ανεβάζει μία μεγάλη πέτρα στην κορυφή ενός βουνού και να ξεκινάει από την αρχή, όταν η πέτρα έπεφτε κάτω.
Ο κορινθιακός μύθος διέφερε ξανά, επειδή για τους Κορινθίους ο Σίσυφος ήταν ένας φημισμένος και πανούργος βασιλιάς, που στη βασιλεία του, η Κόρινθος ευημερούσε. Οι Έλληνες αποδέχθηκαν την ιστορία της Οδύσσειας.
Ο φημισμένος μύθος της Κορίνθου, ήταν αυτός του Βελλεροφόντη, του εγγονού του Σίσυφου, του μεγάλου ήρωα που σκότωσε τη Χίμαιρα. Σύμφωνα με τον μύθο, ο Βελλεροφόντης κοιμόταν στο Ναό της Αθηνάς και είδε ένα όνειρο, όπου η Αθηνά του έδωσε ένα καπίστρι και ένα χαλινάρι για να πιάσει το φτερωτό άλογο Πήγασος.
Ο Βελλεροφόντης το έπιασε την στιγμή που ο Πήγασος έπινε νερό στην πηγή της Πειρήνης, κάτω από την Ακροκόρινθο. Το πρώτο όνομα του ήταν Ιππόνους και όταν σκότωσε ένα τέρας, ή όπως οι Κορίνθιοι έλεγαν, έναν άνδρα με το όνομα Βελλέρος, εξορίστηκε στην Τίρυνθα (ο Όμηρος αναφέρει στην Κόρινθο) και επήρε το όνομα Βελλεροφόντης. Εκεί η Άντεια (Στενοβεία), η γυναίκα του Προίτου, τον ερωτεύθηκε και επειδή αυτός την απεδίωξε, τον κατηγόρησε στον άνδρα της, ο οποίος επειδή φοβήθηκε να κάνει κακό σε φιλοξενούμενο, τον έστειλε στον πεθερό του Ιοβάτη στη Λυκία, με μία γραφή που ανέφερε, να δολοφονηθεί ο αποστολέας.
Ο Ιοβάτης, που δεν διάβασε αμέσως τη γραφή και τον δέχθηκε σαν φιλοξενούμενο, δεν μπορούσε να εκτελέσει τα γραφόμενα και γι’ αυτό τον έστειλε να σκοτώσει το τέρας Χίμαιρα, σίγουρος ότι δεν θα επιζήσει, αλλά ο Βελλεροφόντης με τη βοήθεια του Πήγασου κατόρθωσε να φέρει σε πέρας την αποστολή του.
Βήμα Αποστόλου Παύλου
O Απόστολος Παύλος είναι γνωστός και ως «Απόστολος των Εθνών» λόγω των μεγάλων περιοδειών του στην ανατολική Μεσόγειο για τη διάδοση του Χριστιανισμού. Στο πλαίσιο αυτών επισκέφθηκε πολλές περιοχές του ελλαδικού χώρου (Σαμοθράκη, Φίλιπποι, Θεσσαλονίκη, Βέροια, Αθήνα), μεταξύ των οποίων και την Κόρινθο.
Ο Απόστολος Παύλος έφθασε στην πόλη στα μέσα του 1ου αι. μ.Χ. και φιλοξενήθηκε στο σπίτι των Ιουδαίων Ακύλα και Πρισκίλλας. Ξεκίνησε να εργάζεται μαζί τους ως σκηνοποιός και παράλληλα κήρυττε το Ευαγγέλιο στους Εβραίους της πόλης.
Εξαιτίας, όμως, της έντονης αντίδρασης μέρους της πολυπληθούς εβραϊκής κοινότητας της πόλης, αποφάσισε να στραφεί προς τους Εθνικούς, αρκετοί εκ των οποίων ασπάσθηκαν τον Χριστιανισμό. Κατά τη διάρκεια της παραμονής του στην Κόρινθο, ο Απόστολος Παύλος οδηγήθηκε ενώπιον του ανθυπάτου Γαλλίωνος, διοικητή της Κορίνθoυ, με την κατηγορία ότι κήρυττε «παράνομες δοξασίες».
Ο Γαλλίων ωστόσο αρνήθηκε να τον δικάσει ισχυριζόμενος ότι επρόκειτο για εσωτερική υπόθεση της εβραϊκής κοινότητας της πόλης. Σύμφωνα με την ιερή παράδοση, ο χώρος, στον οποίο οδηγήθηκε ο Παύλος είναι το Βήμα, η μεγάλη εξέδρα που βρισκόταν στο κέντρο της Ρωμαϊκής Αγοράς της Αρχαίας Κορίνθου, από όπου οι αξιωματούχοι απευθύνονταν στους πολίτες. Προφανώς, λόγω της σύνδεσής του με τον Απόστολο το Βήμα μετατράπηκε κατά τη βυζαντινή περίοδο σε χριστιανικό ναό.
Έξω από τον κυρίως αρχαιολογικό χώρο επισκέψιμα είναι τα εξής μνημεία: Το Ωδείο, το οποίο κατασκευάστηκε στο τέλος του 1ου αιώνα μ.Χ., ανακαινίστηκε από τον Ηρώδη τον Αττικό και δημιουργήθηκε τότε η αυλή του με στοές γύρω, η οποία έφερε το ωδείο πλησιέστερα στο θέατρο.
Αυτό βρίσκεται λίγο χαμηλότερα. Βεβαιώθηκαν ίχνη ενός παλιότερου θεάτρου του τέλους του 5ου π.Χ. αιώνα με ξύλινη σκηνή. Τον 3ο π.Χ. αιώνα το θέατρο αποκτά χτιστή σκηνή. Το κοίλο του (κερκίδες) υπολογίζεται πως ήταν χωρητικότητας 18.000 θεατών. Στην αρχή του 3ου μ.Χ. αιώνα η ορχήστρα μετατράπηκε σε ρωμαϊκή αρένα για θηριομαχίες. Βόρεια του θεάτρου εντοπίζονται λείψανα του γυμνασίου.
Πειρήνη
Το μνημείο οφείλει το όνομά του σύμφωνα με τον μύθο στην νύμφη Πειρήνη, ενώ ένας δεύτερος μύθος το συνδέει με τον Πήγασο. Ενδείξεις χρήσης υπάρχουν από την νεολιθική εποχή, ενώ οι πρώτες διαμορφώσεις χρονολογούνται στους γεωμετρικούς και τους αρχαϊκούς χρόνους.
Κατά τον 2ο αι. π.Χ. περιλάμβανε έξι θαλάμους που παρείχαν πρόσβαση σε τρεις λεκάνες άντλησης. Αυτές τροφοδοτούνταν από τέσσερις τεράστιες δεξαμενές.
Την πρώιμη ρωμαϊκή περίοδο κατασκευάστηκε η πρόσοψή της με δωρικούς ημικίονες που πλαισίωναν τα τοξωτά ανοίγματα μπροστά από τους παλιούς θαλάμους. Λίγο αργότερα ψηλοί τοίχοι περιέβαλαν ορθογώνια αυλή στην βόρεια πλευρά της κρήνης. Στο κέντρο της αυλής διαμορφώθηκε σε χαμηλότερο επίπεδο η Ύπαιθρος Κρήνη, που τροφοδοτούνταν από μεγάλους αγωγούς κάτω από το δάπεδο της αυλής.
Περί το τέλος του 4ου αιώνα μ.Χ. κατασκευάστηκε το τρίκογχο κτίσμα της αυλής και αργότερα προστέθηκαν μαρμάρινοι κίονες και διακοσμητικά επιστύλια μπροστά από την πρόσοψη. Στους βυζαντινούς χρόνους κτίστηκε μικρός ναός στη νοτιοδυτική γωνία της αυλής, η οποία σταδιακά επιχώθηκε και χρησιμοποιήθηκε ως χώρος ταφής.
Τοξωτό οικοδόμημα και Λατινική επιγραφή
Άποψη Ναού του Απόλλωνα
Κατάστημα αρχαίας αγοράς
Σειρά καταστημάτων της αγοράς είναι τα κεντρικά καταστήματα με το “βήμα του Αποστόλου Παύλου” ανάμεσά τους και μία άλλη σειρά είναι τα βορειοδυτικά καταστήματα, που περιλαμβάνουν το χαρακτηριστικό τοξωτό οικοδόμημα ανάμεσά τους.
Οδός Λεχαίου
Μπορείτε να επισκεφθείτε το Αρχαιολογικό Μουσείο Αρχαίας Κορίνθου χρησιμοποιώντας προαστιακό σιδηρόδρομο, ΚΤΕΛ, ή Οδικώς Ι.Χ. Έξω από τον Αρχαιολογικό Χώρο υπάρχει Parking για Ι.Χ. και λεωφορεία.
Ωράριο λειτουργίας
Χειμερινό Από 1 Νοεμβρίου έως 10 Απριλίου, 08:00-15:00
Θερινό Από 11Απριλίου έως 30 Σεπτεμβρίου, 08:00-20:00
Από 1 Οκτωβρίου έως 15 Οκτωβρίου, 08:00-19:00
Από 16 Οκτωβρίου έως 31 Οκτωβρίου, 08:00-18:00
Είσοδος
Ενιαίο εισιτήριο: Ολόκληρο: €8, Μειωμένο: €4
Το Ενιαίο εισιτήριο ισχύει για τον Αρχαιολογικό Χώρο και το Μουσείο.
Ελεύθερη είσοδος ισχύει για κατόχους δελτίου ελευθέρας εισόδου, κάρτας ICOM…
Αποστολή – φωτογραφίες: Χάρης Ντακ
Κωνσταντίνος Δ
Πληροφορίες: corinth-museum.gr
history-pages.blogspot.gr